એનો સ્મિતભર્યો ચહેરો

એનો સ્મિતભર્યો ચહેરો આજે યાદ આવી ગયો નમેલી નજરનો પ્રેમ આજે યાદ આવી ગયો કંઈક તો હતુ તેના પ્રેમમાં એવુ બેઠા છે તેના દિલમાં એવો ખ્યાલ આવી ગયો

એ ભણકારાની આદત પડી ગઇ...

સદાય તારી રાહ જોઇ એ જગાની હવે
તારા અતીત સાથે ની આદત પડી ગઇ...

ભલે તુ આવે કે ના આવે તોય તારા
"જગત" ને એ ભણકારાની આદત પડી ગઇ...

એ પ્રેમમાં પડતી ને પડવા પણ નથી દેતી

નજીક આવે છે એ મારી ને અડવા પણ નથી દેતી ;
મને છંછેડીને પાછી ઝગડવા પણ નથી દેતી ...
કહે છે મિત્ર છો મારા તમે સૌથી કરીબી ;
પણ, નથી એ પ્રેમમાં પડતી ને પડવા પણ નથી દેતી .

live life

E-mail

Kavita

પણ....કૈલાસ પંડિત

મુંબઈના મરહૂમ કવિ શ્રી કૈલાસ પંડિત - જેમની ઘણી ગઝલોને મનહર ઉધાસનો કંઠ પણ સાંપડયો છે એમની એક ગઝલ....કેટલી સહજતાથી માનવ સ્વભાવની વાત માંડે છે, અને અચાનક ત્યાંથી ગામના પાદર તરફ લઈ જાય છે..છેલ્લો શેર તો ગઝલનો શિરમોર સમો.

ભૂલી જવાના જેવો હશે એ બનાવ પણ,
ક્યારેક તમને સાલશે મારો અભાવ પણ.

કહેવાતી 'હા'થી નીકળે 'ના'નોયે ભાવ પણ,
માણસની સાથે હોય છે એનો સ્વભાવ પણ.

કેડી હતી ત્યાં ઘાસને, ઉગ્યા છે ઝાંખરા,
પુરાઈ ગઈ છે ગામના પાદરની વાવ પણ.

ભીનાશ કોરી ખૂંપશે, પાનીમાં કોકદી,
ક્યારેક યાદ આવશે તમને તળાવ પણ.

તારી વ્યથા કબૂલ મને એક હદ સુધી
આંસુ બનીને આંખમાં કાયમ ન આવ પણ.

એક આંગળ ચાર દોરા બે તસુ - કૈલાસ પંડિત

શ્રી ચિનુ મોદી અને કૈલાસ પંડિતે સુખનવર શ્રેણી હેઠળ ઓક્ટોબર, ૧૯૯૧માંએ વખતના જાણીતા શાયરોમાંથી થોડાકની ગઝલોનો, દરેક શાયર માટે એક એમ સંગ્રહ કર્યો હતો. એમાં સુખનવર કૈલાસ પંડિત શ્રેણીમાં એમના માટે ચિનુ મોદીએ લખેલી પ્રસ્તાવનાનો થોડો ભાગ જોઈએ...

"મૂળ મધ્યપ્રદેશનો આ શખ્સ ગુજરાતી ગઝલ માટે પોતાનો પનારો પાડ્યા પછી દૂધ ભાષામાં લખવાનું ભૂલી જાય, એવી પ્રશસ્તિ પામી ગયો છે. એ શખ્સ એટલે કૈલાસ પંડિત, પ્રેમભર્યા તોફાનનું બીજું નામ. એ અજગર જેટલા મોટા મુંબઈને રોજ હરણની ગતિથી ખૂંદે છે.

એની ગઝલોમાં સવારના ખુશનુમા તડકાની કોમળતા છે, પણ કેટલીક ગઝલોમાં કાળી રાતના નિબિડ અંધકારની ઉદાસી સ્પર્શવા મળે છે.

***
તારી વ્યથા કબૂલ, મને એક હદ સુધી,
આંસુ બનીને આંખમાં કાયમ ન આવ પણ
***
આ ગલીથી એ અમસ્તા નીકળે
ને પછી ઘરઘરથી અફવા નીકળે"
***

બીજી કોઈ વધારે વાત કર્યા વગર એમની એક ગઝલ માણીએ..........

આપણું આઘાપણું છે, એક આંગળ ચાર દોરા બે તસુ,
તે છતાં મળવાપણું છે, એક આંગળ ચાર દોરા બે તસુ.

ફોનના ડાયલ મહીં છે આંખ દસ દસ પણ બધી છે આંધળી,
ને સતત ફરવાપણું છે, એક આંગળ ચાર દોરા બે તસુ.

પેચ લેતા મૂતરે છે છોકરાઓ લાલ આ ત્રિકોણમાં,
સૂર્યમાં કાળાપણું છે, એક આંગળ ચાર દોરા બે તસુ.

રાત આખી કાંપતુ બેઠું કબૂતર છાપરાની ઓથમાં,
આમ તો સરખાપણું છે એક આંગળ ચાર દોરા બે તસુ.

ભીંત ઘરને ચોતરફથી ઘેરતી ઉભી રહી છે તે છતાં,
આપણું આઘાપણું છે, એક આંગળ ચાર દોરા બે તસુ.

તો?

શ્રી ચીનુ મોદી એટલે ગુજરાતી કવિતાનો આજનો જાજરમાન અને દબદબાભર્યો પડાવ અને એમના શેરનો મિજાજ તો જુઓ..


ધાર કે વેચાય છે સામી દુકાને સ્વર્ગ પણ,
કોણ ઓળંગે સડક એ ધારણાના નામ પર

એમની એક અભૂતપૂર્વ ગઝલ આજે માણીએ..

આપણા આજના યુગની ખુશનસીબી છે કે સગવડો તીર ઝડપે વધી છે અને સાથે જ એ બદનસીબી છે કે ચિંતાઓ એથી પણ વધુ ઝડપે વધી છે..યુવાન હોય અને વડિલોની આમન્યા રાખતો હોય અને મિત્રોની સોબતમાં એક-બે વ્યસન પાળ્યા હોય એને ચિંતા હોય છે શ્વાસની દુર્ગંધની પકડાઈ જવાની..અને એ જ યુવાનીને જો વિજાતિય આકર્ષણ થયું હોય અથવા કોઈ મિડ-લાઈફ ક્રાઈસિસ વાળા જણે જો લગ્ન બહારનું સાહસ કર્યું હોય તો બીક હોય છે ચર્ચાઈ જવાની..

શ્વાસમાં છલકાય છાની ગંધ તો,
ને બધે ચર્ચાય આ સંબંધ તો?
હવેના શેરની વાત જુઓ..કોઈ તમને એક પંક્તિ સંભળાવે જેમાં મોરનો ટહુકો એના કંઠમાંથી નિકળવાની વાત હોય.તમે વિચાર્યા કરો કે કવિ બીજી પંક્તિમાં આ ટહુકાનું શું કરશે? પણ સાથે સાથે એક આડવાત..કે આપણે આપણા હાથે જ આપણા યુગને એવી દિશામાં લઈ જઈ રહ્યા છીએ જેમાં મોરનો ટહુકો કોઈ વાસ્તવિક નહિ પણ પરિકથામાં આવતી વાત લાગે!

કંઠથી છટક્યો ટહુકો મોરનો,
ડાળ પરથી જો મળે અકબંધ તો?
મને-તમને કોઈ આંસુની વાત કરે અથવા આંખમાં આંસુ આવે તો આપણો હાથ આંસુ લૂછવા માટે આંખ તરફ જાય કે વિચારો આંસુ પાછળના સુખ અથવા દુ:ખ તરફ જાય..પણ આ કવિ આટલી નાની બહેરના(ટૂંકી પંક્તિના) શેરના બીજી પંક્તિમાં વાતને કેટલી ઉંચી કક્ષા પર લઈ જાય છે..

આંખમાંથી આંસુઓ લૂછો નહીં,
તૂટશે પે...લો ઋણાનુબંધ તો?
અને છેલ્લો શેર..જે વાત ચીનુ મોદી જ કરી શકે..

આપણે સમય સાથે હંમેશા સમય પસાર કરીએ છીએ પણ કોઈ વાર એની સાથે છેડછાડ કરતા નથી..ઊંડા ઉતરતા નથી એમાં..કેમ? આપણે હકિકતમાં કોઈ પણ વસ્તુમાં ઉંડાણમાં જતા નથી..કારણ આપણને બીક છે કે એ ઉંડાણમાં આપણે ખોવાઈ જઈશું તો? એ ખુદથી લાગતી બીક પણ આપણે પ્રામાણિકતાથી સ્વિકારી શકતા નથી અને પોતાનાથી નહિ પણ કોઈ બીજુ આપણને સમયમાં બંધ કરી દેશે કે પેલા ઊંડાણમાં પૂરી દેશે તો?


હું ક્ષણોના મ્હેલમાં જાઉં અને
કોક દરવાજો કરી દે બંધ તો?

જોવું જોઈએ! ....ચીનુ મોદી

શ્રી ચીનુ મોદી - ગુજરાતી ગઝલને એક નવા મુકામ પર મૂકી આપનાર નામ. આજે પણ નિયમિતતાથી શનિ સભામાં આવે...શનિ સભાનો નિયમ એ કે તમારી નવી રચના જ રજૂ કરવાની...બાકીના કવિઓ પાસે નવું કાવ્ય હોય કે નહિં, ચીનુકાકા પાસે તો હોય હોય ને હોય જ! સાતત્યએ શું એ નવા કવિઓને શીખવાડવા માટેનો જ જાણે કિમિયો..પોતે ગુજરાતી સાહિત્ય માટે આટલું કર્યું હોવાનો કોઈ છોછ રાખ્યા વગર..કોઈ ભાર રાખ્યા વગર એકદમ સરળતાથી સહજતાથી કોઈ પણ નવા અવાજને સાંભળવા અને આવકરવા હંમેશા તત્પર..ગઝલમાં એ જે નવો મિજાજ લાવ્યા છે એની એક ઝાંખી કરીએ....

ઝેર જાણી ચાખી જોવું જોઈએ.
શ્વાસ છોડી ચાલી જોવું જોઈએ.

તું નથી એવા સમયના સ્થળ વીશે
કલ્પી લેવું, ધારી જોવું જોઈએ.

પારકા બે હાથના સંબંધમાં
લોહી જેવું લાવી જોવું જોઈએ.

ચડિયાને રણમાં રોપો એ પ્રથમ
રેતનું છળ ગાળી જોવું જોઈએ.

ઠાઠ ભભકા એ જ છે ' ઈર્શાદ'ના
ઘર બળે તો તાપી જોવું જોઈએ.

દોસ્ત! હું ભૂંસાઉં છું - ચીનુ મોદી

એક સુંદર ઘટનાના સાક્ષી બનવાનો આજે લહાવો મળ્યો. શ્રી ચીનુ મોદી - ચીનુકાકા ના કાવ્ય સંગ્રહ 'ખારા ઝરણ'નું આજે વિમોચન થયું સાહિત્ય પરષદ ખાતે. જાણીતા સંગીતકાર શ્રી અમર ભટ્ટે આ પ્રસંગે આ જ કાવ્ય સંગ્રહમાંથી થોડી ગઝલને સંગીતબધ્ધ કરીને રજૂ કરી..એમાંની એક બહુ ગમી ગયેલ ગઝલ અહીં તમારા બધા સાથે વહેંચુ છું....



તું કહે છે કે હવે હું જાઉં છું,
હું કહું છું, દોસ્ત! હું ભૂંસાઉં છું.

તું ખરેખર ખૂબ અઘરો દાખલો,
જેટલી વેળા ગણું, ગુંચાઉં છું.

સ્વચ્છ ચોખ્ખી ભીંત કાળી થાય છે,
એક પડછાયો બની ફેલાઉં છું.

વૃક્ષને વળગી પડેલું પર્ણ છું,
ભોંય પર પટકાઉં ને ઢસડાઉં છું.

કોઈ છે 'ઇર્શાદ' કે જેને લીધે,
છૂટવા ઇચ્છું અને બંધાઉં છું.

ઘેરાઈ ગયા ને?

શ્રી કૃષ્ણ દવે સંવેદનશીલ કવિ છે..આપણે વાંસલડી.કોમ અથવા આ સઘળા ફૂલોને કહી દો..ના ગીતોથી એમને ઓળખીએ છીએ..પણ અત્યારે ગઝલ પર એમનું ધમધોકાર અને એવું જ બળકટ કામ ચાલે છે..તાજેતરના ગુજરાતના વાતાવરણે એમની સંવેદનાને ઝંકૃત કરી અને કવિનું સંવેદન તો કવિતામાં જ પરિણમે ને? આ વખતે એ ગઝલ હતી..આવો માણીએ..


સહેજ તમારી વાત કરી કે તરત જ છંછેડાઈ ગયાને?
કપડા પરથી રજ ખંખેરે એમ જ ખંખેરાઈ ગયાને?

ચારે બાજુ તમે જ વાવેલા એ તમને યાદ હશે ને?
અડાબીડ ઉગેલા જુટ્ઠાણાઓથી ઘેરાઈ ગયાને?

જેમ લખાવે સમય એમ ખુદને પણ લખતા ગયા હોત તો?
ઉતાવળા થઈ ટપક્યા કાગળ ઉપર તો રેળાઈ ગયાને?

નદી જેમ વહેવાનો દાવો ઘણા બધા કરતા જ રહે છે.
તમેય મોજુ થઈ આવ્યા તે પાછા હડસેલાઈ ગયાને?

મૂળ વિના ઉગ્યાની વાતો ટકી ટકીને ટકે કેટલી?
જરા મીલાવ્યો હાથ હવાએ તો પણ ધક્કેલાઈ ગયાને?

ઘણી વાર સમજાવ્યુ'તુંને? પાણીને પણ ધાર હોય છે!
આંસુની આડે ઉતર્યા તો વચ્ચેથી વે'રાઈ ગયાને?

કિરણોની પહેલી જ સભામાં ઝાકળના ઝભ્ભા પહેરીને -
ઝળહળતા રહેવાના ભાષણ પળમાં સંકેલાઈ ગયાને?

તમે નથીની સાબીતીમાં તમે જ બોલો વધુ હોય શું?
સૂરજની સામે જ તમારા પડછાયા વેડાઈ ગયાને?

બોમ્બ વિસ્ફોટ...કૃષ્ણ દવે

ના રે ના કશું જ નથી થયું.
બધું જ રાબેતા મુજબ....

હા આજે ચિંટુનો જન્મ દિવસ!
તે, થોડા ફુગ્ગાઓ અને રંગીન કાગળોથી સજાવેલો હતો ડ્રોઈંગ રૂમ.
બરાબર 8-15 વાગે ડોરબેલ રણકી ઉઠી, તે હોંશભેર બારણું ખોલ્યું મમ્મીએ।
હેપ્પી બર્થ ડે કહી મોટું ગીફ્ટ બોક્ષ મમ્મીના હાથમાં પકડાવતા એક યુવતી બોલી, ક્યાં ગયો ચીંટુ?
ચિંટુ તો ક્યારનો ય છૂપાઈને બેઠો હતો કબાટની પાછળ.
મમ્મી એ કહ્યું, પણ તમે કોણ?
ઓહ! મને ના ઓળખી? હું એકવીસમી સદી,
હમણાં જ રહેવા આવી છું તમારી સોસાયટીમાં.
મમ્મી એ કહ્યું, આવોને. એણે કહ્યું, ના ઉતાવળમાં છું, ફરી ક્યારેક, અને એ જતી રહી.
અને મમ્મીએ ગીફ્ટબોક્ષ ખોલ્યું, તો અંદરથી નીકળ્યું,
લોહીમાં ઝબોળાયેલું પપ્પાનું આઈ કાર્ડ,
કપાયેલા હાથના કાંડા ઉપર 7-40 વાગે અટકી પડેલું ઘડીયાળ,
મુઠ્ઠીમાં સજ્જડ પકડાયેલું હેપ્પી બર્થ ડે લખેલું ગીફટ પેકેટ,
અને મમ્મી ધડામ દઈને નીચે ફસડાઈ પડી।

કબાટ પાછળથી દોડી આવેલો ચિંટુ બોલી ઉઠ્યો, શું થયું? મમ્મી શું થયું?

ના રે ના બીજું કશું જ નથી થયું,
નાના ઘરોમાં નાના નાના વિસ્ફોટ સિવાય!!!!!????

ઘાયલોની મુલાકતે જતા પહેલા...કૃષ્ણ દવે

જી સાહેબ...
બધું જ તૈયાર કરી દીધું છે...
મગરના આંસુની બોટલ,
ચહેરા પર લગાડવાનો ગમગીનીનો પાવડર,
વખોડી કાઢવાના શબ્દોના પેકેટસ,
વિરોધીઓ પર આક્ષેપ કરવાનું પોટલું,
અને સાંત્વનાનું ભાષણ.

આ બધું જ તૈયાર કરીને આપના સામાનમાં પેક કરી દીધું છે.

અને હા સાહેબ, આપને ત્યાંથી સીધું જ ક્યાંક બીજે જવાનું થાય,
તો મૃતકો અને ઘાયલોની સંખ્યા તથા શહેરનું નામ - એટલું જ બદલવાનું રહેશે,
બાકી બધ્ધું જ એમનું એમ રહેશે, એમનું એમ......

ભીનું છલ - મકરન્દ દવે

શ્રી મકરન્દ દવેની એક ગઝલ. આપણી સામાન્યતઃ માન્યતા એવી કે એ ઋષિ કવિએ ગઝલ બહુ ખેડી નથી..પણ શ્રી અમૃત ઘાયલ સાથેનું ગઝલ પરનું સંપાદન 'છીપનો ચહેરો- ગઝલ'માંથી પસાર થાવ અને તમારી માન્યતાઓનો તમારી જાતે જ ભંગ કરો.


મજેદાર કોઈ બહાનું મળે,
અને આંખમાં કાંક છાનું મળે !

કહું શું ? કદી તારે ચરણે નમી,
ખરેલું મને મારું પાનું મળે.

ખબર તને મારી ખાતાવહી,
છતાં જો તો, લેણું કશાનું મળે.

વધે છે તરસ તેમ રણ છો વધે,
કહીં ભીનું છલ તો સુહાનું મળે.

હવે થાય છે તારી પાંપણ મહીં,
દરદ ઘેરા દિલને બિછાનું મળે.

મુકતક - ગુંજન ગાંધી

એકદમ ખખડી ગયેલી સાંજનું તારણ તને હું શું કહું?
હોઠથી લપસી પડેલી વાતનું ભારણ તને હું શું કહું?

ચાલ ધીમી, શ્વાસ ઝડપી, હોઠ સૂકા, ઘર કને પહોંચ્યા પછી,
ને વજન ખાલી બધા ખિસ્સાનું થોડા મણ, તને હું શું કહું?

એક ફોટો જોઉં એટલે...સંદિપ ભાટિયા

તસવીર જોઉં છું ઉર્ફે આંખોથી ચૂમું છું ઉર્ફે રંગોના રેખાના જંગલમાં રખડું છું મજા કરું છું

છ બાવનની લોકલમાં બેઠો છું તારો ફોટો લઈ ને પરીકથાના દશ્યોમાં હું આવજા કરું છું

કોયલ મારા શ્વેત શ્યામ દિવસોમાં રંગોના ઇંડા સેવે છે

બરછટ આંખોને ઝાકળનું ટીપું આંજી મેઘધનુષ જોવા ટેવે છે

ભુલાયેલા પૂર્વજ જેવા લીલા વૃક્ષનો ફોટો ટાંગ્યો ડ્રૉઇંગરુમની ભીંતે ઉર્ફે ઋણ એ રીતે અદા કરું છું

સડક સેપિયા હાંફ સેપિયા રસ્તા કોરે રમી રહેલા બચપણનું આકાશ સેપિયા

મુંબઈનો અંધાર સેપિયા ચીમનીમાંથી ઊગી રહેલા સૂરજનો અજવાસ સેપિયા

ચર્ચગેટ પર ઘડી બેઘડી પોરો ખાતી લોકલ ઉર્ફે મારી ખાલી છાતીમાં હું દશ્યોનો દરબાર ભરું છું

છે તો છે - ભાવેશ ભટ્ટ 'મન'

છિદ્રવાળું વહાણ છે તો છે,

પાણીને એની જાણ છે તો છે.

એ ભલે ફૂલછાબ જેવો છે,

પણ ફૂલોથી અજાણ છે તો છે.

કામ બીજું હવે રહ્યું છે કયાં?

શ્વાસની ખેંચતાણ છે તો છે.

હું દિવસને નથી મળ્યો ક્યારેય,

કોઈને ઓળખાણ છે તો છે.

જેવું જીવ્યા છીએ લખ્યું એવું,

સાવ નબળું લખાણ છે તો છે.

- ભાવેશ ભટ્ટ 'મન'

તમારા બા આવે તો મન બીક લાગે છે

તમે આવો તો મને ઠીક લાગે છે
તમારા બા આવે તો મન બીક લાગે છે
ને તમારા બાપુજી આવે તો મારા સ્કુટર ની કીક લાગે છે
તમારી આ ઉડતી જુલ્ફોને જરા કાબુમા રાખો
કંઈક ના દીલ તોડ્યા હવેતો માથામા તેલ નાખો

તુ મારી ગરોડી ને હુ તારી ભીત.

તારી ને મારી ભવોભવની પ્રિત,
તારી ને મારી ભવોભવની પ્રિત,
તુ મારી ગરોડી ને હુ તારી ભીત.

વાઘરણ જેવા લાગો છો હવે તો તેલ નાખો

રેશમ જેવા વાળ અને નુર જેવી આંખો
વાઘરણ જેવા લાગો છો હવે તો તેલ નાખો

હમણાં મળ્યો વિચાર, એ આગળ નહિં મળે,

હમણાં મળ્યો વિચાર, એ આગળ નહિં મળે,
લખવાનું જેમાં ધાર, એ કાગળ નહિં મળે.
આવી જશે સમજ, જો પહોંચવા વિશે,
એકાદ-બેય ડગની ઉતાવળ નહિં મળે.
આપે ભલે ને Giftમાં ચોમાસુ ધોધમાર,
ધરતીને જેની Need છે, એ વાદળ નહિં મળે.
ઉગતા સૂરજને જોઈને, નિરાશ થઈ કહ્યું,
હમણાં સુધી હતું, એ ઝાકળ નહિં મળે.
જો શક્ય હો તો એને તુ સામે જઈને મળ,
એ સત્ય, આઈનાની પાછળ નહિં મળે.

વિદાય વખતે એમની પાસે એક નિશાની માંગી

વિદાય વખતે એમની પાસે એક નિશાની માંગી
મેં એક નિશાની માંગી
અશ્રુઓથી ભીંજાયેલી એક કહાની માગી,
મારા ઘરડા દિવસો માટે થોડીક જવાની માંગી…
મેં એક નિશાની માંગી…
મેં કરી વિનંતી
કે જાગતો રહીશ હું કયાં સુધી મને કોઇ હાલરડું આપો,
બાળક મનને રમવા માટે એક રમકડું આપો;
ઝુલ્ફની ખુશ્બો; સ્મિતની રોનક, નયનની મસ્તી આપો,
જતાં જતાં મારા સૂના મનને કંઇક તો વસ્તી આપો.
વિરહની રાતો પોતે જેને જીવની જેમ સંભાળે,
આપો એક વચન કંઇ એવું લાખ વરસ જે ચાલે.
પાયલ પહેર્યા બાદ પડયાં જે તે સૌ પગલાં આપો,
મેં એક નિશાની માંગી…
સૂણી વિનંતી બોલ્યા તેઓ નજરને નીચી રાખી,
‘દિલ જ્યાં આપ્યું પછી કહો શું આપવા જેવું બાકી?’
મારી યાદ હશે જો દિલમાં ને જો સૂરજ ઢળશે,
પ્રેમના સોગંદ રણમાંથી પણ તમને પનઘટ મળશે.
ઝુલ્ફની ખુશ્બો, સ્મિતની રોનક, નયનની મસ્તી મળશે,
ક્ષણભર યાદ કરી જો લેશો વસ્તી વસ્તી મળશે.
બાકી જેને ભૂલી જવું હો એ જ કહાની માંગે,
પ્રીતમ જેના મનમાં શંકા – એ જ નિશાની માંગે.
કેવો પ્રીતભર્યો આ ઠપકો, કેવી શીખ મજાની,
આથી બહેતર “સૈફ” શું મળતે બીજી કોઇ નિશાની!
– “સૈફ” પાલનપુરી

હોશમાં હું તો હતો ને રાત પીધેલી હતી

હોશમાં હું તો હતો ને રાત પીધેલી હતી
મેં જ એને બસ દિવસના ઘરભણી ઠેલી હતી
નિત સ્મશાનોમાં નિહાળ્યું એકસરખું દૃશ્ય મેં
આગ તો છુટ્ટી હતી ને લાશ બાંધેલી હતી
છત હતી આતુર ઢળવા મીણની કાયા ઉપર
પણ દિવાલોની મુરાદો કેટલી મેલી હતી

રોજ રાત્રે છાને ખૂણે ફૂલદાની રડે છે.

રોજ રાત્રે છાને ખૂણે
ફૂલદાની રડે છે.
એને એ જ સમજાતું નથી કે
પોતે એવા તે ક્યાં પાપ કર્યા હશે કે
ફૂલોનું કબ્રસ્તાન બનવું પડ્યું ?

જમાનો જો હોય કાળો નાગ તો હું પણ મદારી છું;

જમાનો જો હોય કાળો નાગ તો હું પણ મદારી છું;
પછાડું હું ઉડતા પંખી ને એવો હું શિકારી છું.
ખરેખર બાદશાહ બેતાબ છુ આખી આલમ નો;
છતાં આપની મીઠી નજર કાજે ભીખરી છુ.

જુદી જીંદગી છે મીજાજે મીજાજે, જુદી બંદગી છે નમાજે નમાજે;

જુદી જીંદગી છે મીજાજે મીજાજે, જુદી બંદગી છે નમાજે નમાજે;
છે એક સમુંદર એટલે થયું શું, જુદા છે મુસાફીર જહાજે જહાજે;
છે જીવન જુદા છે કાયાયે જુદી, છે મૌત જુદા જનાજે જનાજે.

ગુજરાતી quotes

- માખી સારી પણ મરમરો ભુંડો.
- વહેમ નું કોઇ ઓસડ નથીં.
- દરવાજા ખુલ્લા ને ખાડે ડુચા.
- શેઠ ની સીખામણ જાપા સુધી.
- ગાંડી ડાયી ને સલાહ આપે છે.
- નો મામા કરતા કાણા મામા સારા.
- એક ઘા ને બે કટકા.
- માર તલવાર મોચી ના મોચી.
- ભુખ મા ગાજર પન સારુ લાગે.
- સીંહ ના ટોળા નો હોય.

હજુયે યાદ છે

એકવેળા આપને મેં દઈ દીધેલું દિલ, હજુયે યાદ છે
ને પછી ભરતો રહયો’તો હોટેલનાં બિલ, હજુયે યાદ છે
પ્રિયતમ! હા,તારા ચહેરા પર હતા એ ખિલ હજુયે યાદ છે
મારા પૈસે તેં ઘસી બેફામ ક્લેરેસીલ હજુયે યાદ છે
સાયકલ અથડાવીને સોરી કહ્યાની સ્કીલ હજુયે યાદ છે
ને પછીથી સાંપડેલી સેન્ડલોની હીલ હજુયે યાદ છે
માનતો’તો હું કે પૈંડા બે જ છે સંસારરથનાં હું ને તું
ને પાડોશમાં હતા તારાં ઘણાં સ્પેરવ્હીલ હજુયે યાદ છે

મને ફાગણનું એક ફૂલ આપો, કે લાલ મોરા

મને ફાગણનું એક ફૂલ આપો, કે લાલ મોરા
કેસૂડો કામણગારો જી લોલ.

વનની વાટે તે વ્હાલા એક ફૂલ દીઠું લોલ,
એકલ હો ડાળ, એક એકલડું મીઠું લોલ,
મેં તો દીઠું દીઠું ને મન મોહ્યું, કે લાલ મોરા,
કેસૂડો કામણગારો જી લોલ.

ઉત્તરના વાયરાએ ઢંઢોળ્યાં વન લોલ,
જાગી વસંત, કૈંક જાગ્યાં જીવન લોલ,
મેં તો સુખડાંની સેજ તજી જોયું, કે લાલ મોરા,
કેસૂડો કામણગારો જી લોલ.

રૂપલિયા વાટ મારી રૂપલિયા આશ લોલ,
સોનલા સૂરજ તારા, સોનલ ઉજાસ લોલ,
તારી વેણુમાં વેણ મેં પરોવ્યું, કે લાલ મોરા,
કેસૂડો કામણગારો જી લોલ.

-સુન્દરમ્

ફાગુનકે દિન ચાર, હોલી ખેલ મના રે…

ફાગુનકે દિન ચાર, હોલી ખેલ મના રે…
બિન કરતાલ પખાવજ બાજે,
અનહદકી ઝનકાર રે
બિન સૂર-રાગ છતીસોં ગાવૈ,
રોમ રોમ રંગ સાર રે
શીલ સંતોષકી કેસર ઘોલી,
પ્રેમ પ્રીત પિચકારી રે
ઉડત ગુલાલ લાલ ભયે બાદલ,
બરખત રંગ અપાર રે
ઘટકે સબ ઘટ ખોલ દિયે હૈં,
લોકલાજ સબ ડાલ રે
મીરાં કે પ્રભુ ગિરિધર નાગર,
ચરણકમલ બલિહાર રે…
મીરાંબાઈ

કોઈને ઝંખે છે કાયમ બહુ ઉદાસ છે રાત

કોઈને ઝંખે છે કાયમ બહુ ઉદાસ છે રાત
તુ આવ દોસ્ત તારા સમ બહુ ઉદાસ છે રાત
કોઇ જતુ ય નથી ને કોઇ આવતું ય નથી
કોઇ છે એકલું ચોગમ બહુ ઉદાસ છે રાત
ચાલો કે ભરી એ પ્રતીક્ષા ના શ્વેત ફુલ થી
આ અંઘકારનું રેશમ બહુ ઉદાસ છે
રાત હરેક ફુલ કને જઇને હવાને પૂછ્યું કે
રડી છે કે શબનમ બહુ ઉદાસ છે રાત…
નજરે ચડી એક વાર અને પ્રેમ થઇ ગયો
સાજો હોવા છતાં હું બીમાર થઇ ગયો…….

જય જય ગરવી ગુજરાત

જય જય ગરવી ગુજરાત
જય જય ગરવી ગુજરાત
દીપે અરુણું પરભાત,
ધ્વજ પ્રકાશશે ઝળળળ કસુંબી, પ્રેમ શૌર્ય અંકિત,
તું ભણવ ભણવ નિજ સંતજિ સઉને, પ્રેમ ભક્તિની રીત-
ઊંચી તુજ સુંદર જાત,
જય જય ગરવી ગુજરાત
ઉત્તરમાં અંબા માત,
પૂરવમાં કાળી માત,
છે દક્ષિણ દિશામાં કરંત રક્ષા, કુંતેશ્વર મહાદેવ,
ને સોમનાથે ને દ્રારકેશ એ, પશ્ર્વિમ કેરા દેવ-
છે સહાયમાં સાક્ષાત
જય જય ગરવી ગુજરાત
નદી તાપી નર્મદા જોય,
મહી ને બીજી પણ જોય,
વળી જોય સુભટના જુદ્ધ રમણને, રત્નાકર સાગર,
પર્વત પરથી વીર પૂર્વજો, દે આશિષ જયકર-
સંપે સોયે સઉ જાત,
જય જય ગરવી ગુજરાત.
તે અણહિલવાડના રંગ,
તે સિદ્ધરાજ જયસિંગ,
તે રંગ થકી પણ અધિક સરસ રંગ, થશે સત્વરે માત
શુભ શકુન દીસે મધ્યાહ્ન શોભશે, વીતી ગઈ છે રાત
જમ ઘૂમે નર્મદા સાથ
જય જય ગરવી ગુજરાત

પ્રારબ્ધને અહીંયાં ગાંઠે કોણ?

પ્રારબ્ધને અહીંયાં ગાંઠે કોણ?
હું પડકાર ઝીલનારો માણસ છું
હું તેજ ઉછીનું લઉં નહીં
હું જાતે બળતું ફાનસ છું.
ઝળાહળાનો મોહતાજ નથી
મને મારું અજવાળું પૂરતું છે
અંધારાના વમળને કાપે
કમળ તેજતો સ્ફુરતું છે
ધુમ્મસમાં મને રસ નથી
હું ખુલ્લો અને નિખાલસ છું
પ્રારબ્ધને અહીંયાં ગાઠે કોણ?
હું પડકાર ઝીલનારો માણસ છું
કુંડળીને વળગવું ગમે નહીં
ને ગ્રહો કને શિર નમે નહીં
કાયરોની શતરંજ પર જીવ
સોગઠાબાજી રમે નહીં
હું પોતે જ મારો વંશજ છું
હું પોતે મારો વારસ છું
પ્રારબ્ધને અહીંયાં ગાંઠે કોણ?
હું પડકાર ઝીલનારો માણસ છું
-નરેન્દ્ર મોદી

એક દી સર્જકને આવ્યો, કૈં અજબ જેવો વિચાર

સર્જન
એક દી સર્જકને આવ્યો, કૈં અજબ જેવો વિચાર
દંગ થઈ જાય જગત, એવું કરું સર્જન ધરાર
ફૂલથી લીધી સુંવાળપ, શૂળથી લીધી ખટક
ઓસથી ભીનાશ લીધી, બાગથી લીધી મહક
મેરુએ આપી અડગતા, ધરતીએ ધીરજ ધરી
વૃક્ષથી પરમાર્થ કેરી, ભાવના ભેગી કરી
બુદબુદાથી અલ્પ્તા, ગંભીરતા મઝધારથી
મેળવ્યો કંકાસ મીઠો, મોજના સંસારથી
પ્રેમ સારસનો ઉપાડ્યો, પારેવાનો ફફડાટ
કાગથી ચાતુર્ય લીધું, કાબરોથી કલબલાટ
ખંત લીધી કીડીઓથી, મક્ષિકાથી શ્રમ અથાગ
નીરથી નિર્મળતા લીધી, આગથી લીધો વિરાગ
પંચભૂતો મેળવી, એ સર્વનું મંથન કર્યુ
એમ એક ‘દી સર્જકે એક નારીનુ સર્જન કર્યુ
દેવદર્લભ, અવનવી આ શોધ જ્યાં બીબે ઢળી
એ દિવસથી દર્દ કેરી ભેટ દુનિયાને મળી ]
-”શૂન્ય” પાલનપુરી

મારું…

જગતના અંત-આદિ બેઉ શોધે છે શરણ મારું !
હવે શું જોઈએ મારે? જીવન મારું ! મરણ મારું !
અધૂરા સ્વપ્ન પેઠે કાં થયું પ્રગટીકરણ મારું ?
હશે કો અર્ધ-બીડી આંખડી કાજે સ્મરણ મારું !
અગર ના ડૂબતે ગ્લાનિ મહીં મજબૂર માનવતા !
કવિ રૂપે કદી ના થાત જગમાં અવતરણ મારું !
અણુથી અલ્પ માનીને ભલે આજે વગોવી લો !
નહીં સાંખી શકે બ્રહ્માંડ કાલે વિસ્તરણ મારું.
કહી દો સાફ ઇશ્વરને કે છંછેડે નહીં મુજને !
નહીં રાખે બનાવટનો ભરમ સ્પષ્ટીકરણ મારું .
કહો ધર્મીને સંભળાવે નહીં માયાની રામાયણ ,
નથી એ રામ કોઈમાં , કરી જાયે હરણ મારું.
રડું છું કેમ ભૂલો પર ? હસું છું કેમ ઝાકળ પર ?
ચમન-ઘેલા નહીં સમજે કદાપિ આચરણ મારું.
હું નામે ‘શૂન્ય’ છું ને ‘શૂન્ય’ રહેવાનો પરિણામે ,
ખસેડી તો જુઓ દ્રષ્ટિ ઉપરથી આવરણ મારું
- ‘શૂન્ય’ પાલનપુરી

એ રીતે છવાઈ ગયા છે ખયાલમાં

એ રીતે છવાઈ ગયા છે ખયાલમાં,
આવેશને ગણી મેં લીધો છે વહાલમાં.0

તારા વચનનો કેટલો આભાર માનીએ,
વરસો કઠણ હતાં તે ગયાં આજકાલમાં.
સારું છે એની સાથે કશી ગુફ્તગુ નથી,
નિહતર હું કંઈક ભૂલ કરત બોલચાલમાં.
કરતો હતો જે પહેલાં તે પ્રસ્તાવના ગઈ,
લઈ લઉં છું એનું નામ હવે બોલચાલમાં.
લય પણ જરૂર હોય છે, મારી ગિતની સાથ,
હું છું ધ્વિનસમાન જમાનાની ચાલમાં.
મુજ પર િસતમ કરી ગયા મારી ગઝલના શેર,
વાંચીને એ રહે છે બીજાના ખયાલમાં.
એ ના કહીને સહેજમાં છૂટી ગયા ‘મરીઝ’,
કરવી ન જોઈતી’તી ઉતાવળ સવાલમાં.

-‘મરીઝ’

રહું છું યાદમાં તારી મને ચર્ચામાં રસ છે ક્યાં !

રહું છું યાદમાં તારી મને ચર્ચામાં રસ છે ક્યાં !
ફરક રેખા હું ક્યાં દોરું? પ્રણય ક્યાં છે,હવસ ક્યાં છે !
ભલે બેઠો હજારો વાર એનો હાથ ઝાલીને,
પરંતુ એ ન સમજાયું હજી પણ નસ ક્યાં છે .
સમય ચાલ્યો ગયો, જ્યારે અમે મૃગજળને પીતા’તા,
હતી જે એક જમાનામાં હવે એવી તરસ ક્યા છે !
અહીં તો એક ધારી જિંદગી વીતી છે વર્ષો થી,
તમે માનો કે જીવનના બધા સરખા દિવસ ક્યાં છે.
-મરીઝ

કરવી ના જોઇતી’તી ઉતાવળ સવાલ માં

એ રીતે છવાઈ ગયા છે ખયાલમાં,
આવેશને ગણી મેં લીધો છે વહાલમાં.
તારા વચનનો કેટલો આભાર માનીએ,
વરસો કઠણ હતાં તે ગયાં આજકાલમાં.
સારું છે એની સાથે કશી ગુફ્તગુ નથી,
નિહતર હું કંઈક ભૂલ કરત બોલચાલમાં.
કરતો હતો જે પહેલાં તે પ્રસ્તાવના ગઈ,
લઈ લઉં છું એનું નામ હવે બોલચાલમાં.
લય પણ જરૂર હોય છે, મારી ગિતની સાથ,
હું છું ધ્વિનસમાન જમાનાની ચાલમાં.
મુજ પર સિતમ કરી ગયા મારી ગઝલના શેર,
વાંચીને એ રહે છે બીજાના ખયાલમાં.
એ ના કહીને સહેજમાં છૂટી ગયા ‘મરીઝ’,
કરવી ન જોઈતી’તી ઉતાવળ સવાલમાંમ
’મરીઝ’

મેં તજી તારી તમન્ના તેનો આ અંજામ છે – ‘મરીઝ’

મેં તજી તારી તમન્ના તેનો આ અંજામ છે,
કે હવે સાચે જ લાગે છે કે તારું કામ છે.
છે સ્ખલન બે ત્રણ પ્રસંગોમાં મને પણ છે કબૂલ,
કોણ જાણે કેમ આખી જિંદગી બદનામ છે.
એક વીતેલો પ્રસંગ પાછો ઉજવવો છે ખુદા!
એક પળ માટે વીતેલી જિંદગીનું કામ છે.
આપની સામે ભલે સોદો મફતમાં થઈ ગયો,
આમ જો પૂછો બહુ મોઘાં અમારાં દામ છે.
જિંદગીના રસને પીવામાં જલ્દી કરો ‘મરીઝ’,
એક તો ઓછી મદિરા છે, ને ગળતું જામ છે.
- ‘મરીઝ’

જીવન બની જશે

જ્યારે કલા, કલા નહીં, જીવન બની જશે,
મારું કવન જગતનું નિવેદન બની જશે .
શબ્દોથી પર જો દિલનું નિવેદન બની જશે,
તું પોતે તારા દર્દનું વર્ણન બની જશે .
જે કંઈ હું મેળવીશ હમેશા નહીં રહે ,
જે કંઈ તું આપશે તે સનાતન બની જશે.
મીઠા તમારા પ્રેમના પત્રો સમય જતાં,
ન્હોતી ખબર કે દર્દનું વાચન બની જશે.
તારો સમય કે નામ છે જેનું ફકત સમય,
એને જો હું વિતાવું તો જીવન બની જશે .
તારું છે એવું કોણ કે માગે સ્વતંત્રતા !
મારું છે એવુ કોણ જે બંધન બની જશે ?
આંખો મીંચીને ચાલશું અંધકારમાં ‘મરીઝ’
શંકા વધી જશે તો સમર્થન બની જશે .
- ‘મરીઝ’

જીવનભરના તોફાન ખાળી રહ્યો છું

જીવનભરના તોફાન ખાળી રહ્યો છું, ફકત એના મોઘમ ઈશારે ઈશારે.
ગમે ત્યાં હું ડૂબું, ગમે ત્યાં હું નીકળું, છે મારી પ્રતિક્ષા કિનારે કિનારે.
અહીં દુખની દુનિયામાં એક રંગ જોયો, ભલે સુખનું જગ હો પ્રકારે પ્રકારે.
સુજનની કબર કે ગુનેગારની હો, છે સરખી ઉદાસી મઝારે મઝારે.
હૃદય મારું વ્યાપક, નજર મારી સુંદર, કલા મારી મોહક વિચારે વિચારે.
નથી આભને પણ કશી જાણ એની, કે મેં ચાંદ જોયા સિતારે સિતારે.
અમારા બધાં સુખ અને દુખની વચ્ચે, સમયના વિના કંઈ તફાવત ન જોયો.
બધીયે મજા હતી રાતે રાતે, ને સંતાપ એનો સવારે સવારે.
નથી ઝંખના મારી ગમતી જો તમને, તો એનું નિવારણ તમારું મિલન છે.
તમે આમ અવગણના કરતા જશો તો, થતી રહેશે ઈચ્છા વધારે વધારે.
અમસ્તો અમસ્તો હતો પ્રશ્ન મારો, હકીકતમાં કોની છે સાચી બુલંદી.
જવાબ એનો દેવા ઊઠી આંગળીઓ, તમારી દિશામાં મિનારે મિનારે.
જગતમાં છે લ્હાવા કદમ પર કદમ પર, ફક્ત એક શરત છે ગતિમાન રહેવું.
નવા છે મુસાફર વિસામે વિસામે, નવી સગવડો છે ઉતારે ઉતારે.
મરણ કે જીવન હો એ બન્ને સ્થિતિમાં, ‘મરીઝ’ એક લાચારી કાયમ રહી છે.
જનાજો જશે તો જશે કાંધે કાંધે, જીવન પણ ગયું છે સહારે સહારે.
– ‘મરીઝ’

સ્વપ્ન પણ કેવું બરોબર નીકળ્યું – શ્યામ સાધુ

સ્વપ્ન પણ કેવું બરોબર નીકળ્યું,
મારા ઘર સામે સરોવર નીકળ્યું !
શ્વાસ છે તો શિર પર આકાશ છે,
કેટલું કૌતુક મનોહર નીકળ્યું !
પુત્ર હીના જેવી દુનિયા એટલે,
આજ પણ મીઠું ઘરોઘર નીકળ્યું !
કલ્પના વચ્ચે ન જાણે શું હશે?
અર્થ વચ્ચે તો અગોચર નીકળ્યું !
જિંદગીના બોજને ઊંચકી લીધો,
હા, મરણ સાચું સહોદર નીકળ્યું !
-શ્યામ સાધુ

કોણ ચાહે છે તને ? – હર્ષ બ્રહ્મભટ્ટ

શું કરીશ જાણી ખરેખર કોણ ચાહે છે તને ?
તુંય જાણે છે નિરંતર કોણ ચાહે છે તને ?
તે છતાં કેવળ કરુણા-પ્રેમ વરસાવે સતત,
આ જગતમાં બોલ ઇશ્વર કોણ ચાહે છે તને ?
હા, ઘડી કે બે ઘડી જોવો કિનારા પર ગમે,
એ કહે હરપળ સમંદર કોણ ચાહે છે તને ?
ખૂબ માનીતો બધાનો તું શિખરથી ખીણ લગ,
પણ કદી જો ખાય ઠોકર કોણ ચાહે છે તને ?
નામ ઝળહળતું બધાના હોઠ પર રમતું છતાં,
જાય જો વીતી એ ઉંમર કોણ ચાહે છે તને ?
ને નથી જો કોઈ પણ હા ચાહતું જો ‘હર્ષ’ તો,
કૈંક જન્મોથી જીવનભર કોણ ચાહે છે તને ?
- હર્ષ બ્રહ્મભટ્ટ

આપણી જુદાઈનું આ ભમ્મરિયું વ્હેણ – મનોજ ખંડેરિયા

આપણી જુદાઈનું આ ભમ્મરિયું વ્હેણ
મને કોણ જાણે ક્યાંય જશે તાણી
ચંપાની ડાળ જેવું અહીંયાં નિત લીલુંછમ
ઝૂલવા છતાં ન કૂલ ઊગ્યું
ઝંખ્યાનો કેવડો તો કૉળ્યો ના કોઈ દિ’
ના એકેય વ્રત મારું પૂગ્યું
સુસવાતા દિવસોએ કાગળના જેવી આ
જાતને ક્યાં આજ મૂકી આણી
જળથી ભીનાશ બધી અળગી થઈ જાય
અહીં ચૈતરના તાપ પડ્યા એવા
અહલ્યાની જેમ મારી ઇચ્છા તો પથ્થર
આ જીવતરના શાપ કોને કે’વા
એકલી કદંબ હેઠ બેઠેલી સૂનંમૂન
ધેનુની આંખનું હું પાણી
- મનોજ ખંડેરિયા

હું તો ખાલી શકુંતલાની આંગળી – અનિલ જોશી

કેમ સખી ચીંધવો પવનને રે હું તો ખાલી શકુંતલાની આંગળી
ઝંઝાના સૂસવાટા પાંખમાં ભરીને ઊડું આખ્ખું ગગન મારી ઇચ્છા
વહેલી પરોઢના ઝાંખા ઉઘાડમાં ખરતા પરભાતિયાનાં પીંછાં
ઉરમાં તે માય નહીં ઉડતો ઉમંગ મને આવીને કોઇ ગયું સાંભળી
કેમ સખી ચીંધવો પવનને રે હું તો ખાલી શકુંતલાની આંગળી
ઝૂકેલી ડાળખીનો લીલો વળાંક લઇ એવું તો મન ભરી ગાતો
કેમ સખી ચીંધવો પવનને રે હું તો ખાલી શકુંતલાની આંગળી
કાંઇ એવું તો મન ભરી ગાતો.
જંગલમાં ધોધમાર વરસે ગુલમ્હોર, ક્યાંય કાગડો થઇ ન જાય રાતો!
આજ મારી ફૂંકમાં એવો ઉમંગ સખી, સૂર થઇ ઊડી જાય વાંસળી
કેમ સખી ચીંધવો પવનને રે હું તો ખાલી શકુંતલાની આંગળી
- અનિલ જોશી

જો આ રીતે મળવાનું નહીં – વિનોદ જોષી

જો આ રીતે મળવાનું નહીં
દરિયો તો હોય તેથી નદીએ કાંઈ દોડીને આ રીતે ભળવાનું નહીં
જો આ રીતે મળવાનું નહીં
પાંદડી ગણીને તને અડક્યો ને મારામાં ઉડઝુડ ઊગ્યું એક ઝાડ
ખિસકોલી જેમ હવે ઠેકીને એક એક રુંવાડે પાડે તું ધાડ
છીંડુ તો હોય તેથી ઉભી બજારેથી આ રીતે વળવાનું નહીં
જો આ રીતે મળવાનું નહીં
એમ કાંઈ એવું કહેવાય નહીં કહેવાનું હોય કોઈ પૂછે જો તો જ
જેમ કે અનેકવાર તારામાં ભાંગીને ભૂક્કો હું થઈ જાતો રોજ
જીવતર તો હોય તેથી ગમ્મે ત્યાં ઓરીને આ રીતે દળવાનું નહીં
જો આ રીતે મળવાનું નહીં
- વિનોદ જોષી

ટચલી આંગલડીનો નખ – વિનોદ જોશી

ટચલી આંગલડીનો નખ
લટમાં પરોવી હું તો બેઠી, સજન !
મુંને એકવાર કાગળ તો લખ

કૂંપળ ગોતું ને જડે ઝાકળનું ઝૂમખું,
વ્હાલમજી બોલ, એવા અંજળનું નામ શું ?
ચૂમી ચૂમીને કરી એંઠી, સજન !
હવે લૂછી દે પાંપણનાં દખ

છાતીમાં સૂનમૂન પાળ્યાં રે પારેવડાં,
પાતળિયા પૂછ, એના પડછાયા કેવડા ?
છાલક ના જાય જરી વેઠી, સજન !
હવે ઘોળી દે ઘૂઘવતાં વખ

                                     - વિનોદ જોશી

આપણે તો આવળ ને બાવળની જાત ઉગવાનું હોય ત્યારે પૂછવાનું નહીં – કૃષ્ણ દવે

http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=YHr54FCD83g

ઉગાડે એમ કદી ઉગવાનું નહીં
આપણે તો આવળ ને બાવળની જાત ઉગવાનું હોય ત્યારે પૂછવાનું નહીં
ધગધગતા તડકાના પેગ ઉપર પેગ અને ઉપરથી આખું વેરાન,
નિરાંતે બેસી જે ભરચક પીવે ને એને પાલવે આ લીલાં ગુમાન,
રોકે કદાચ કોઈ ટોકે કદાચ તોય મહેફિલથી કોઈ દિવસ ઉઠવાનું નહીં
આપણે તો આવળ ને બાવળની જાત ઉગવાનું હોય ત્યારે પૂછવાનું નહીં
આપણે તો એનીયે સમજણ શું રાખવી આ મસ્તીમાં ખરવું કે ફાલવું,
આપણા તો લીલાછમ લોહીમાં લખેલું છે ગમ્મે તે મોસમમાં મ્હાલવું,
અરે હસવું જો આવે હસવું બેફામ અને આંસુ જો આવે તો લૂછવાનું નહીં
આપણે તો આવળ ને બાવળની જાત ઉગવાનું હોય ત્યારે પૂછવાનું નહીં
ઊંડે ને ઊંડે જઈ બીજું શું કરવાનું ? ધરવાનું આપણું જ ધ્યાન,
પથ્થર ને માટીના ભૂંસી ભૂંસીને ભેદ કરવાનું લીલું તોફાન,
દેખાડે આમ કોઈ દેખાડે તેમ તોય ધાર્યું નિશાન કદી ચૂકવાનું નહીં
આપણે તો આવળ ને બાવળની જાત ઉગવાનું હોય ત્યારે પૂછવાનું નહીં
પણ ઉગાડે એમ કદી ઉગવાનું નહીં…
- કૃષ્ણ દવે

ગુલાલે ભરી છે – જયંત કોરડિયા

ક્ષણોના ઝરૂખે ગુલાલે ભરી છે,
જુઓ સાંજ ગુલમ્હોરમાં ઉતરી છે !

ભુલાતી નથી એક મઘમઘ સ્મરણની,
ગલી જે ગુલાબી ફૂલોથી ભરી છે.

તું પરબીડિયામાં નદી મોકલી દે,
તરસની સીમાએ હવે હદ કરી છે.

પ્રતીક્ષા કરી રાત ભર ડાળ-ડાળે,
પ્રભાતે ગઝલ પાંદડી પર ઠરી છે.

કિરણ પગલીઓ ઝીલવા હર ફૂલોએ,
સુકોમળ સુકોમળ હથેળી ધરી છે.

 – જયંત કોરડિયા

….તો કહેવાય નહીં

આજ કલમ કંઈક ધખધખતું લખવા કરે છે,
લાગણી ધગીને લાવા થયો હોય તો કહેવાય નહીં.
આ કંપારી કલમની છે કે હાથની ખબર નથી,
મહીં હળાહળ વલોવાતું હોય તો કહેવાય નહીં.
કાષ્ઠ-હૃદયનું વલોણું લાવ ને જરી ફેરવી જોઉં,
સાચ-જૂઠ અલગ પડી જાય તો કહેવાય નહીં.
આમ તો જિંદગીનો દરિયો સાવ ખારો જ મળ્યો છે,
તળિયે ક્યાંક શબ્દો પડ્યા હોય તો કહેવાય નહીં
જમાનાની દુર્દશા માટે, જો કે દુર્જનો જ નિંદાય છે,
કહેવાતા સજ્જનોનો ય હાથ હોય તો કહેવાય નહીં.
મંદિર, મસ્જિદ કે દેવળમાં હવે હું જતાં ડરું છું,
શેતાન ત્યાં પણ છુપાયેલો હોય તો કહેવાય નહીં.
મારા દોસ્તોની યાદીમાં જેઓનાં નામ મોખરે છે,
તેના શત્રુઓની યાદીમાં હું હોઉં તો કહેવાય નહીં.
જીવન-પરીક્ષાના કોયડા, સાચા ઉકેલી શક્યો નથી,
કૃપા-ગુણથી ‘હંસ’ પાસ થઈ જાય તો કહેવાય નહીં.
– એચ. બી. વરિયા

કોને ખબર છે?

કોને ખબર કોને ક્યાં જવું છે??
દોડે છે બધા પણ મંઝિલ દૂર છે…!!
ચાલવું પડે છે માટે ચાલે છે બધા…
બાકી કોને ખબર કોને ક્યાં પહોંચવું છે…??
સંગાથ મળેને વાટ પકડી લે છે…
કોણ પૂછે એ વાટનો મુકામ ક્યાં છે…??
જુદા-જુદા માર્ગે જુદા-જુદા
ધામે પહોંચે છે લોકો…
અહીં નીજ-ધામે પહોંચવાનો
રસ્તો કોને ખબર છે??
આગળ રહેવાની હોડમાં
ટાંટિયાખેંચ છે બધે…
આગળ રહીને પણ કોને શું
મેળવવું છે કોને ખબર છે??
-જયંત ધોળકિયા (પોરબંદર)

“નુતનવર્ષાભીનંદન”

સદાય કરે સૌભાગ્ય આપને તીલક ચંદન,
પહોંચે સુવાસ આપની અમેરીકા અને લંડ્ન,
ઉત્તમ ઉપજે વીચારો કરીને મનોમંથન,
રહે આંખે અંજાયલું સફળતા નું અંજન,
આપના ગાલે પડ્તું રહે આનંદનું ખંજન,
રહો સલામત આપ અને આપ ના સ્વજન,
જીવનમા હમેશાં મળતું રહે મનોરંજન,
વરસાવે આશિષ આપ પર રધુનંદન,
આપના પ્રેમ બદલ સૌને મારા વંદન,
“શબ્દ્શ્યામ”ના આપને નુતનવર્ષાભીનંદન…
– આપનો,
“શબ્દ્શ્યામ”-આશિષ ઠાકર.

અમાનત

એ કબર તને હું એક ચીઝ સોંપતી જાઉં છું,
તું રાખજે સંભાળ એની એટલું કહેતી જાઉં છું…
નરાખજે તું તરસ્યો એને, હું અશ્રુ દેતી જાઉં છું,
ટાઢ તડકો પજવે નહી તેથી, આ કફન રાખતી જાઉં છું…એ કબર તને હું…
મારું સપનું લઇને સુતો છે એ, હું તેને આંખમાં ભરી જાઉ છું,
આમતો છું ખુદ્દાર, પણ હવે હું લાચાર બનતી જાઉં છું…એ કબર તને હું…
દીલ રહ્યું છે માત્ર પાસે, તને ધબકાર સોંપતી જાઉં છું,
કહેજે નહી તું કોઇને, હું તને હીર સોંપતી જાઉં છું…એ કબર તને હું…
જાગે કદી તો પુષ્પની આ નીશાની મુકતી જાઉં છું,
તારા પાસે એ કબર મારી અમાનત રાખતી જાઉં છું…એ કબર તને હું…
- “શબ્દ્શ્યામ”-આશિષ ઠાકર રચિત

તાસીર

ક્યાં છે એવો કોઇ
જે ન હોય ડૂબેલો કરજ મા,
નથી કોઇ દીઠો એવો
જે ન હોય કોઇ ગરજ મા,
વીણા તુટી છે શરીરની તોય,
આતમ રહે છે તરઝ મા…ક્યાં છે એવો
તબીબો ને કોણ સમજાવે કે,
મસ્ત છે મજનું ઇશ્કના મરજ મા…ક્યાં છે એવો
મૌત બાદ વીચાર્યું કે હું,
ચુક્યો છું શ્વાસ લેવાની ફરજ મા…ક્યાં છે એવો
ખુદ્દારોએ ખુદ ખાધી છે ફાંસી,
નથી માંગ્યુ મૌત કદી અરજ મા…ક્યાં છે એવો
મને તો મળેછે શ્યામ શબ્દમા,
શી જરુર જવાની વરજ મા…ક્યાં છે એવો
- “શબ્દ્શ્યામ” આશિષ ઠાકર રચિત

વાદ-વિવાદ

દલીલો સૌ વકીલો ને મુબારક હું તો બસ,
એટલું જાણું કે ચાંદ બેદાગ છે…
વ્યર્થ મથે છે મરજીવા દરીયે,
એની આંખોમા ઉંડાઇનો તાગ છે…
કદાચ નહિ હોય પ્રેમીઓ તક સાધુ પણ,
કરવા પ્રેમ જોઇએ એક લાગ છે…
અજવાળે આંખો મીચીને ટાળે છે પાપ જોવાનું ખરેખર,
ઘુવડ નૈતિક રીતે ઘણું સજાગ છે…
ભલે બોલે મને લોકો એલ-ફેલ હું જાણું છું કે,
હૈયા તેમના અવાક છે…
એકજ ઓરડી, એકજ ગોદડી, એકજ ઇશ્વર છે મારા,જોવા જેવો
આ ગરીબ નો રુઆબ છે…
જરા જેટલું સત્ય શું કીધું છે મે કે લોકો,
કહે મને બદદીમાગ છે…
ઘણો અન્યાય કરી ગયો છે કરવા વાળો કે આપતો ગયો આંખે
નીર અને પેટે આગ છે…
હું જાણૂં છું કે તને ગમે છે નિષ્કામ વચનો પણ
રાગ-દ્વેષથી પર કયો રાગ છે…
- “શબ્દ્શ્યામ” – આશિષ ઠાકર ક્રુત

જીગર જાન-દોસ્ત

આંસુ હોય મારી આંખમાં તો એ રડી પડે છે
મારી એક ખુશી માટે એ બધાં સાથે લડી પડે છે
મંઝિલનાં એક-એક મુકામે જ્યારે પણ એની જરૂર પડે છે
સાથ આપવા મારો એ હંમેશા તૈયાર રહે છે
ઘણી વાતો આ મન બધાંથી છુપાવે છે.
એ એક છે જે મારી આંખોથી બઘું વાંચી લે છે.
મારી પસંદ-નાપસંદ બઘું એ જાણે છે
અવનવા ઉપાયોથી એ હંમેશા મને ખુશ રાખે છે.
હું હોઉં ખુશમિજાજમાં તો એ પણ મહેંકી ઉઠે છે
મારી એક હસીમાં પોતાનાં સેંકડો ગમ છુપાવી દે છે.
કેવી છે આ ગાંઠ પ્રીતની જે હંમેશા અમને બાંધી રાખે છે.
હા એજ દોસ્તની દોસ્તી જે બધાંથી ખારી લાગે છે.
-જયોતિ એ.ગાંધી (મોરબી)

એના એ જ છે

લોક જુદા, ભાર એના એ જ છે,
શ્વાસ જુદા, સાર એના એ જ છે.
રંગજીવનના ભલે જુદા હતા,
મૃત્યુના આકાર એના એ જ છે.
સ્વપ્ન જુએ તું ભલે આકાશનાં,
આંખના વિસ્તાર એના એ જ છે.
ફેરવી લીધું ભલે મોં એમણે,
આપણા વે’વાર એના એ જ છે.
આપણા ઝખ્મો ભલે જુદા હતા,
દિલ ઉપરના વાર એના એ જ છે.
– દર્શક આચાર્ય

ગઝલ

સૂર તો નથી પરંતુ સૂરનો ઉઘાડ છું
ભાષા ન ઓળખે એ શબ્દનો પ્રકાર છું
ચટ્ટાન તોડી માર્ગ કાઢશે જરૂર એ
ધીમા છતાં સતત હું બિંદુનો પ્રહાર છું.
જૂનો થશે પરંતુ ફાટશે નહીં કદી
પહેરી શકો નહીં તમે હું એ લિબાસ છું.
શોધ્યા કરું છું કોઈ પોષનારને અહીં
આવીને ઓસરી જતો નવો વિચાર છું.
કુમકુમ અક્ષતે બધા વધાવજો હવે
જે ભાગ્ય ફેરવી શકે હું એ સવાર છું.
તકરાર કોઈ સાથ ક્યાં રહી હવે કહો
મારી અપૂર્ણતા તણો પૂરો સ્વીકાર છું.
બદલી ચૂકી છું વસ્ત્ર દેહરૂપ કેટલાં
ને તોય શાશ્વતી તણો નર્યો પ્રચાર છું.
મારામાં આથમી અને ઊગી શકે બધું
હું પૂર્ણ છું છતાંય પૂર્ણનો વિકાસ છું.
– મધુમતી મહેતા

ભૂલી જા - મનોજ ખંડેરિયા

શ્રી ચીનુ મોદીની ષષ્ટીપૂર્તી નીમિત્તે યોજાયેલ કવિ સંમેલનમાં શ્રી મનોજ ખંડેરિયાના મુખે સાંભળેલ આ ગઝલ -

દુઃખ ભૂલી જા - દીવાલ ભૂલી જા;
થઈ જશે તું ય ન્યાલ, ભૂલી જા.

જીવ, કર મા ધમાલ, ભૂલી જા,
એનો ક્યાં છે નિકાલ, ભૂલી જા.

જો સુખી થઈ જવું હો તારે તો,
જે થતા તે સવાલ, ભૂલી જા.

મૌન રહી મિત્રતાનું ગૌરવ કર,
કોણે ચાલી'તી ચાલ, ભૂલી જા.

રાખ મા યાદ ઘા કર્યો કોણે,
તું બન્યો કોની ઢાલ, ભૂલી જા.

એ નથી પહોંચવાની એને ત્યાં,
તેં લખી'તી ટપાલ, ભૂલી જા.

તું હવા જેમ જઈ ફરી વળ ત્યાં,
ઊભી થઈ છે દીવાલ, ભૂલી જા.

રાસ તારે નીરખવો હોય ખરો,
કર બળ્યો કે મશાલ, ભૂલી જા.

ઘેર જઈ ધોઈ નાંખ પહેરણ તું,
કોણે છાંટ્યો ગુલાલ, ભૂલી જા.

બે લખી ગઝલ, મોથ શું મારી,
તારી ક્યાં છે કમાલ, ભૂલી જા.

ડેવલપ - રઈશ મનીઆર

એક નવા પ્રકારના રદિફ સાથે, રઈશભાઈની નિતાંત સુંદર ગઝલ..આભાર સહ કવિતા અંક 245.

જો બરાબર થશે આ જ ક્ષણ ડેવલપ
એ જ કરશે સદીનું વલણ ડેવલપ

કો'ક્નો તેજમાં રંગ ઊડી ગયો
ને તિમિરમાં કો'ક જણ ડેવલપ

ઉપસે છે પળેપળ જીવનની છબી
થાય છે સાથે સાથે મરણ ડેવલપ

ફેંક જૂની છબી, નિત્ય માણસને જો
હરપળે થાય છે એક જણ ડેવલપ

વાઘ જેવા આ મોભીને એક જ ફિકર
વનમાં થાતાં રહે છે બસ હરણ ડેવલપ

વર્લ્ડમાં એમ વિકસ્યા રિલિજિયન બધા
કે પ્રભુ પર થયું આવરણ ડેવલપ

આપણે પણ રઈશ બોલશું, કંઈ જરૂર
થાય જો યોગ્ય વાતાવરણ ડેવલપ

હઝલ- રઈશ મનીઆર

રુસ્વા સહેબની "કોણ માનશે" રદીફની બહુ જાણીતી ગઝલની જેમ, એ જ રદીફ પરથી, ગઝલના છંદ શાસ્ત્ર પર જેટલી ગંભીરતાથી કામ કરે છે એ જ રીતે હળવી ગઝલ- હઝલ પર કામ કરનાર શ્રી રઈશ મનીઆરની એક હઝલ.


પોત જ હું ગમાર હતો, કોણ માનશે?
એનો તો બહુ વિચાર હતો, કોણ માનશે?

ચુંબનનું ચિહ્ન ગાલ પર સમજે છે જેને સૌ,
ચંપલનો એ પ્રહાર હતો, કોણ માનશે?

લિપસ્ટિક ને લાલીઓ મહીં વપરાઈ જે ગયો,
મારો પૂરો પગાર હતો, કોણ માનશે?

જેના ઉપર હું ભૂલથી બેસી ગયો હતો,
સળિયો એ ધારદાર હતો કોણ માનશે?

ગઝલ- રઈશ મનીઆર

મારા પ્રિય શાયર રઈશ મનીઆરની એક ગઝલ આજે માણીએ. આપણે જો મનથી નક્કી કરી લઇએ કે કંઈ વસ્તુ કરવી જ નથી ત્યારે આપણને કંઈને કંઈ નડે છે...આ નડવાની વાત રઈશભાઈએ બહુ સુંદર રીતે દરેક શેરમાં અલગ અંદાજ થી કરી છે..એમાંય સત્ય શોધનારના તરી જવાની વાત કે તણખલું બાજુમાં હોવા છતાં ડૂબી જવાની વાત તો ગઝલને એક નવી જ ઉંચાઈ આપે છે.


અડચણ નડે કદીક, કદી માર્ગ પણ નડે
પહેલાં તરસ નડે ને પછીથી ઝરણ નડે

નકશાઓ, સીમાચિહ્ન, ત્રિભેટા તો ઠીક છે
પગલાં નડે છે અન્યનાં, ખુદના ચરણ નડે

પડદા ઉપરના ચિત્રની પૂજા બહુ કરી
દર્શનની છે શરત કે પ્રથમ આવરણ નડે

તારી શકે છે સત્ય ફક્ત શોધનારને
છે શક્ય, તુજને હે અનુગામી! રટણ નડે

તરવું જો હો, તણખલું કદી ક્યાં દૂર હતું?
બાંધેલ બોજ જેવું મને શાણપણ નડે

લીટીની વચ્ચે મર્મ જડ્યો માંડ, બાકી તો-
ભાષા સમજવા જાઉં અને વ્યાકરણ નડે

શું ભેદ? આખું વિશ્વ વિરોધી બને અગર
શું ભેદ? આખા વિશ્વમાં એકાદ જણ નડે

માગે ઊતરતો ઢાળ સતત આપણી ગતિ
સમજી શકાય, કે પછી મેદાન પણ નડે

નડતરનું હોવું એ બહુ સાપેક્ષ ચીજ છે
આગળ વધી જવાનું નિરંતર વલણ નડે

થઈ જાય છે...રઈશ મનીઆર

કવિતાના દિપોત્સવી અંકમાંથી મારા પ્રીય શાયર શ્રી રઈશ મનીઆરની એક ગઝલ...

પાંખ વીંઝ્યે ઉડ્ડયન થઈ જાય છે.
ઘર નથી એનું ગગન થઈ જાય છે.

પ્રાતઃકાળે પંખીના ટહુકા વડે,
આંગણે કીર્તન ભજન થઈ જાય છે.

રાહ જોતું હોય છે પહેલું કીરણ,
ખોલતા બારી શુકન થઈ જાય છે.

ઓસબિંદુથી નમે છે પાંદડી,
એક ટીપાનું વજન થઈ જાય છે.

ભાગતી ખૂશ્બુનો એ પીછો કરે,
આ હવા ત્યારે પવન થઈ જાય છે.

ચુનંદા શેર ને મુક્તક - સૈફ પાલનપુરી

મૅટ્રિકની પરીક્ષામાં નાપાસ થવાની ખુશાલીમાં મીત્રોને બાલારામની પિકનિક પર લઈ જનાર શાયર સૈફ પાલનપુરીના કેટલાક શેરો ને મુક્તક માણીએ.....

જીવનની સમી સાંજે મારે જખ્મોની યાદી જોવી'તી
બહુ ઓછા પાના જોઈ શક્યો બહુ અંગત અંગત નામ હતા.

**************

બે ચાર શ્વાસ લઈને જે બાળક મરી ગયું,
એની કને ખુદાની કોઈ બાતમી હતી.

**************

હવે તો 'સૈફ' ઈચ્છું છું કે મૃત્યુ દ્વાર ખખડાવે,
ઘડીભર તો મને લાગે કોઈના આગમન જેવું.

**************

ઘણા દિવસ પછી બારીએ કાગડો આવ્યો,
ને કહી ગયો કે હવે કોઈ આવનાર નથી.

**************

હું તો વિચારતો રહ્યો ખૂણે ઊભો રહી,
મારી નજીકથી જે ગઈ, જિંદગી હતી.

**************

પહેલા સમું તરસનું એ ધોરણ નથી રહ્યું,
પાણી મળે છે તો ય હવે પી જવાય છે.

**************

જીવી રહ્યો છું કિન્તુ જીવન લાગતું નથી,
એવું મરી ગયું ગયું છે કે મન લાગતું નથી.
લાગે છે મારી લાશને ઊંચકી લીધી છે મેં,
દુઃખ આવે છે તો એનું વજન લાગતું નથી.

**************

કદી વસતી મહીં ભૂલા પડ્યા છો ?
હૃદય જેવા હૃદય સાથે લડ્યા છો ?
મોહબ્બત શું છે ? શું સમજાવું તમને -
કદી કોઈ વાર તહેવારે રડ્યા છો ?

સીધો પરિચય- સૈફ પાલનપુરી

સૈફ પાલનપુરીની એક ગઝલ- અને એના વીશેની વાત કરવાની ગુસ્તાખી કર્યા વગર ફક્ત એના તરફ અંગુલી નિર્દેશ કરવો છે કે "કળામય અપેક્ષા"નો ગુજરાતી ગઝલનો યાદગાર શેર આ ગઝલમાંથી મળી આવે એમ પણ બને...



અમારી જિંદગીનો આ સરળ સીધો પરિચય છે
રૂદનમાં વાસ્તવિકતા છે-ને હસવામાં અભિનય છે.

તમે આવો તો એને પણ જરા ઠપકા સમું લાગે
આ મારું મન, ઘણા વર્ષોથી મારામાં જ તન્મય છે.

તને મળવાનો છું હું એટલે હમણાં તો ચૂપ છું પણ
ખુદ તારા વિશે મારાય મનમાં સહેજ સંશય છે.

મને જોઇ નજરને શું સિફતથી ફેરવી લ્યો છો!
તમારી તો ઉપેક્ષા પણ ખરેખર બહુ કળામય છે.

હવે ક્યાં આગ્રહ છે કે "સૈફ" સાકી હો મદિરા હો,
હવે તો શાંત ખૂણો પણ મળે તો એ સુરાલય છે.

પોતાની અદેખાઈ - સૈફ પાલનપુરી

સૈફ પાલનપુરીને યાદ કરીને પરંપરાની એક ગઝલ માણીએ.


તમારું પાત્ર આવ્યું- તો જ આવી છે કંઈક સરખાઈ
મને પણ જિંદગીની વાર્તા ત્યારે જ સમજાઈ

હું મારી દુર્દશા માટે તો કારણભુત છું પોતે
જુએ છે કેમ તેઓ આમ મારી સામે ગભરાઈ

ક્ષિતિજ પર આભ ધરતીનાં મિલન અંગે તમે યારો
મને ના પૂછશો કે હું ગયો છું ખૂબ વ્હેમાઈ

મલાજો સ્વપ્ન સાથેનાં સંબંધોનો રહ્યો એવો
તમે આવ્યાં નજર સામે છતાંએ આંખ મીંચાઈ

શું મારા વેશપલટામાં કોઈ ખામી રહી ગઈ'તી?
અરીસામાં મને મારી જ સૂરત કેમ દેખાઈ?

કોઈ ત્રીજું ન આવે આપણી વચ્ચે એ કારણસર
કરી લઉં છું હું પોતે મારી પોતાની અદેખાઈ

તમારું "સૈફ" આ સૌજન્ય પણ ભારે નિરાળું છે
સ્વીકારો છો તમારા પર તમારી ખુદની સરસાઈ

થોડા છોક્કરી ગીતો!!

એવુ ન હતું કે રમેશ પારેખે જ આવા ગીતો Introduce કર્યા, કયા ગીતો! છોક્કરી ગીતો...એવી ઉંમરના યુવક-યુવતીની વાત કે જે હજુ હમણાં સુધી કિશોર-કિશોરી, તરુણ-તરુણી હતા અને હજુ Full-Fledged યુવાન-યુવતી થયા નથી..એ કઈ ઉંમર..જી હા.. એ ઉંમર 16ની...

આવા ગીતો તો એ પહેલા ય હતા..

થાંભલીનો ટેકો ને ઓશરીની કોર,
કણબીની છોકરી એ પાળ્યો છે મોર
મોર ટહૂકા કરે

.....પણ સાહેબ..રમેશ પારેખે એ 16 વર્ષની છોકરી ને છોક્કરી બનાવી અને એના માટે શ્રી મુકુલ ચોકસીએ કહ્યું,

કાનથી સુંઘાય નહીં, તો ય કોઇ કાનમાં રોજ પૂમડું અત્તરનું ખોસે,
એવી રીતે એક છોક્કરીને વર્ષ સત્તરમું બેસે.........


શ્રી રમેશ પારેખે લખેલું મારું પ્રિય છોક્કરી ગીત,

એક છોકકરાએ સીટીનો હિંચકો બનાવીને છોક્કરીને કીધું, લે ઝૂલ,

પછી છોક્કરાએ સપનાનું ખીસ્સુ ફંફોસીને સોનેરી ચોકલેટ કાઢી રે,
ને છોક્કરીની આંખમાંથી સસલીના ટોળાએ ફેંકી ચીઠ્ઠીઓ અષાઢી રે,
સીધ્ધી લીટીનો સાવ છોક્કરો, તે પલળ્યો ને બની ગયો બે-ત્રણ વર્તુળ

છોક્કરીને શું એ તો ઝૂલી, તે એને ઘેર જતા થયું સહેજ મોડું રે,
જે કંઈ થવાનું હતું એ છોક્કરાને થયું, એના સાનભાન ચરી ગયું ઘોડું રે,
બાપાની પેઢીએ બેસીને રોજ-રોજ ચોપડામાં ચીતરતો ફૂલ...

અને for a change..આ વખતે એક મારું છોક્કરી ગીત...


બારી ખોલો તો આકાશે સૂરજ નામે શૂન્ય મળે
સામેની બારી જુઓ તો છોકરી નામે પૂણ્ય મળે

છોકરી ના હોય તો એની બારીમાં જોવાનો મહિમા અપરંપાર છે
છોકરી ને જોવાની માનતામાં છોકરાના કપાળે ચોખા ચાર છે
બારીમાં છોકરીએ સૂક્વ્યો રુમાલ, છોકરાને માટે તો પૂજ્ય મળે

મંદિરમાં છોકરીના પગલાં પડે તો મંદિર આ આખું છલકાય છે,
આજકાલ છોકરાઓ ધાર્મિક થયા કહી પૂજારી મનમાં હરખાય છે
મૂર્તીના દર્શન તો થાય ત્યારે થાય, એને છોકરીના દર્શનથી ધન્ય મળે

બારીમાં આવીને વાળને સંવારવાનો છોકરીનો રોજનો ક્ર્મ,
છોકરીને વાંચવાને વાંચવામાં બગડ્યો, છોકરાનો અભ્યાસક્રમ
છોકરીને વાંચવામાં અવ્વલ નંબર, પછી છોને પરીક્ષામાં શૂન્ય મળે

નોટોની આપ-લેના સરળ કારણસર, છોકરીના ઘેર આંટાફેરા,
છોકરાની કલ્પનાને ફૂટી ગઈ પાંખ, મનમાં એ રોજ ફરે ફેરા
ધારોકે છોકરીનું ક્યાંક બીજે થાય, તો છોકરો નામે નગણ્ય મળે
-2002-03

તારું પહેલા વરસાદ સમું આવવું

ફાગણની ઝાળઝાળ સુક્કી વેળામાં તારું પહેલા વરસાદ સમું આવવું
હવે આંખોને કેમ રે ભુલાવવું

બળતે બપ્પોર ભીનો પગરવ સૂણીને
કાંઈ વાસ્યા કમાડ અમે ખોલ્યાં
ચારે આંખોના એવાં અંધાર્યા વાદળાં
કે શમણે આવેલ મોર બોલ્યા

ઓચિંતા ધોધમાર આપણે ઊભાં રહ્યાંનું પૂર આવવું

ફળિયે પલાશ ફૂલ નીતરતું ઝાડ
અને હું રે વેરાઈ જઉં રાનમાં
મારી હથેળીમાંય એવી રેખાઓ
જેવી રેખાઓ ખાખરાના પાનમાં

લીંબોળી વાવીને છાંયડા ઊછેરું પણ ચોમાસું કેમ કરી વાવવું?

ફાગણની ઝાળઝાળ બળતી વેળામાં તારું પહેલા વરસાદ સમું આવવું
હવે આંખોને કેમ રે ભુલાવવું

-શ્રી રમેશ પારેખ

શું ચીજ છે?

આજે રમેશ પારેખ અને ઘરડા થવું એ શું ચીજ છે એની ગઝલ......


એકલા સાંજે બગીચે બેસવું શું ચીજ છે?
બાંકડો શું ચીજ છે? બુઢ્ઢા થવું શી ચીજ છે?

ચીજવસ્તુ થઈ ગયેલી આંખને પૂછી જુઓ,
સાવ ખાલીખમ સડકને તાકવું શું ચીજ છે?

કઈ તરસ છે એ કે એને આમ પાલવવું પડે?
રોજ આખેઆખું છાપું પી જવું શુ ચીજ છે?

રોજ એના એ જ સાલા ફેફસાં વેંઢારવા
રોજ એનું એજ જીવ પર આવવું શું ચીજ છે?

ગોળ ચશ્માં, ગોળ દિવસો, ગોળ ઝળઝળિયાં, રમેશ
ગોળ રસ્તા, ગોળ જીવે હાંફવું શું ચીજ છે?

વિશ્વ સામે જીભ આખી હોડમાં મૂકવા, રમેશ
હોડ શું છે? હાર શું છે? ઝૂઝવું શું ચીજ છે?

મીરા કાવ્ય - રમેશ પારેખ

ઓણુંકા વરસાદમાં બે ચીજ કોરી કટ્ટ

એક અમે પોતે અને બીજો તારો વટ્ટ


નેવાં નીચે ઓસરી, આંખો નીચે ગાલ

નખથી નક્ષત્રો સુધી જળ આંબ્યું આ સાલ


વાવાઝોડું હોય તો કરીએ બંધ કમાડ

આ તો ઘરમાં પાડતું જળનું ટીપું ધાડ


નખ ઊગ્યા અંધારને, ભીંતે ઊગી દાઢ

ઉપર મારે આંચકા અણિયાળો અષાઢ


તારા વટને કચ્છની સૂડી સરખી ધાર

અમે કમળની દાંડલી-કરીએ શું તકરાર?


મીરા કહે કે સાંવરા, વાગે વીજળી બહુ

બીજું શું શું થાય તે આવ, કાનમાં કહું

અભણ અમરેલવી ઉર્ફે રમેશ પારેખ

આજે અભણ અમરેલવી ઉર્ફે રમેશ પારેખનું એક અછાંદસ. ઈશ્વરનો ન્યાય તો ર.પા. જ કરી શકે..એને ગમતો માણસ હતો એટલે ગાળ પણ આપી શકે...એને ગુનો પણ ફરમાવી શકે અને એને માફ પણ કરી શકે...ર.પા. છે ભાઈ, આપણે તો ભક્તિભાવ પૂર્વક વાંચવાનું અને થોડી ક્ષણો આંખ બંધ કરીને બંનેને યાદ કરવાના - જેના પર કવિતા થઈ છે અને જેણે કવિતા કરી છે....

અભણ અમરેલવીએ કહ્યું............


યુધ્ધો, યાતનાશિબિરો, હોનારતો
હાહાકારો
હોસ્પિટલના દોઝખમાં ઓગળતાં મનુષ્યો
ભૂખમરો
મોત........
આ બધું ગધેડીના ઈશ્વરનું સર્જન છે?
હશે.
આ પ્રશ્નનો જવાબ મને આવડતો નથી.
કેમકે આ તો અભ્યાસક્ર્મની બહારનો સવાલ છે!

શ્રીમદ ભાગવત આખેઆખું ચાવી જનાર ભૂખી ગાય
બીજે દિવસે કતલખાને હડસેલાય
એ ગાય, જેણે ગોકુળ, મથુરા, વૃન્દાવન અને
શ્રી કૃષ્ણ સહિતનું જ્ઞાન પચાવ્યું,
તેને દૂધ નહીં આપવાના ગુના સબબ
કતલખાનાને દરવાજે કેમ ઊભા રહેવું પડે છે?
-આ પ્રશ્નનો જવાબ પણ મને નથી આવડતો.

હું અભણ છું
મારા કપાળમાં અંધારુ લખનાર ઈશ્વરને
ગધેડીનો ના કહું તો શું કરું?

પરંતુ બાળક, ફૂલ, તુષાર, સવાર, ગીત, પંખી
અને માતા
આટલી વસ્તુનો સર્જક ઈશ્વર છે
તેની મને ખબર છે.......

આ ખબરની સાક્ષીએ
હું શંકાનો લાભ આપીને
સર્જકને કહું છું ઈશ્વર.

હું ઈશ્વરને માફ નહિ કરું
પણ સર્જક્ને ઈશ્વર કહું છું
માટે ઈશ્વરને તેના ગુનાઓની માફી આપું છું!

તમારું નામ - રમેશ પારેખ

જ્ઞાનવશ આંખોમાં કોઈ સ્વપ્ન પેસે જડભરત,
તે પછી હોઠે તમારું નામ આવે છે તરત.

ખાતરી કરવા અરીસાને ચૂંટી ખણવી પડે,
આટલા દુષ્કાળમાં આંખોનું ભીંજાવું સતત?

અક્ષરો પાડું, ધકેલું, ચીતરું, ઘૂંટું, ભૂંસું,
હું રમું કાગળની વચ્ચે તમને મળવાની રમત.

આજ કુંડામાં ઊગ્યું છે સાવ નાનું એક ફૂલ,
તમને એનું ધીમું ધીમું ઝુલવું કેવું ગમત!

ધૂળમાં ચકલીને ન્હાતી જોઈને થાતું, રમેશ
આપણે વરસાદની આવી જ બાંધી'તી મમત

જળને કરું જો સ્પર્શ - રમેશ પારેખ

મુક્તક

શેરડીનો લઈ ખટારો શહેર બાજુ જાય છે ?
ત્યાં તો ધમધોકાર કેવળ સેકરિન વેચાય છે

આંખમાંથી પંખી ખંચેર્યા પછી કરજે પ્રવેશ
એક ટહુકાથી નગર આખું પ્રદૂષિત થાય છે


ગઝલ

જળને કરું જો સ્પર્શ તો જળમાંથી વાય લૂ,
સોનલ, આ તારા શહેરને એવું થયું છે શું ?

ખાબોચિયાની જેમ પડ્યાં છે આ ટેરવાં,
તળિયામાં ભીનું ભીનું જે તબક્યા કરે તે તું?

પીડા ટપાલ જેમ મને વ્હેંચતી રહે,
સરનામું ખાલી શહેરનું ખાલી મકાનનું.

આ મારા હાથ હાથ નહી વાદળું જો હોત
તો આંગળીની ધારે હું વરસી શકત બધું.

પ્રત્યેક શેરી લાગે રુંધાયેલો કંઠ છે,
લાગે છે હર મકાન દબાયેલું ડૂસકું....

ટાવરને વૃક્ષે ઝૂલે ટકોરાનાં પકવ ફળ,
આ બાગમાં હું પાંદડું તોડીને શું કરું ?

આખું શહેર જાણે મીંચયેલી આંખ છે,
એમાં રમેશ આવ્યો છું સપનાની જેમ હું.

વસંત ગઝલ - ૧ રમેશ પારેખ

2001-02ના વર્ષમાં મુંબાઇ મુકામે એક કવિ સંમેલનમાં શ્રી રમેશ પારેખના મુખે સાંભળેલી આ વસંત ગઝલ -

વસંત ગઝલ - ૧

પ્રથમ સુનાવણી સજાની થઈ
તે પછી ઈબ્તિદા ગુનાની થઈ

એક ડોસો સ્વયં થયો ગજરો
ને એની વય મહક થવાની થઈ

એક ડોસાએ ફૂલ સૂંઘ્યું તો
એક ડોસીની માનહાની થઈ !

આજ વિહ્ વળ બની ગયા સંતો
કોઈ મીરાં ફરી દિવાની થઈ

કોઈ ડોસો થઈ ગ્યો રજવાડું
તો કોઈ ડોસી રાજધાની થઈ

એક ડોસાએ પાન ખાધું તો
એક ડોસીની લાલ પાની થઈ !

બોમ્બ માફક વસંત ફૂટી તો
પીડા મને ય ઊગવાની થઈ

ચાંદની ઉર્ફે લૂ સયાની થઈ
પછીથી આ દશા ર.પા.ની થઈ !

૨૫-૭-'૮૭ / શનિ

ગઝલ - સુધીર પટેલ

અમેરિકાસ્થિત શાયર સુધીર પટેલની એક ગઝલ - ઉપાડ બહુ સુંદર છે. સરળ શબ્દો અને શેર એની શેરિયતને સાચવીને જ્યારે છેલ્લા શબ્દોમાં ઉઘડે છે ત્યારે વાહ થઈ જવાય છે.

હોય જે કૈં શક્યમાં મળજો મને,
સાવ પૂરા સત્યમાં મળજો મને.

ના રહે અવકાશ કોઈ તર્કનો,
શુધ્ધ એવા તથ્યમાં મળજો મને.

સ્થિર રાખી ચિત્ત હું વીંધી શકું,
એમ ફરતા લક્ષ્યમાં મળજો મને!

બસ મળો તો આપણા થૈને મળો,
ના કદી પણ અન્યમાં મળજો મને.

કોઈ અંતિમનો નથી આગ્રહ 'સુધીર',
એ જ ઈચ્છું મધ્યમાં મળજો મને!

મારો કબીર છે - હર્ષ બ્રહ્મભટ્ટ

સચિવાલયમાં જેટલા મોટા કામ કરે છે એવું જ કામ કલમ વડે કવિતામાં કરતાં હર્ષ બ્રહ્મભટ્ટની એક ગઝલ. કબીર ચાદર વડે જો લોકોની જિંદગી વણતા હતા તો કવિ ગઝલ વડે એ કામ ના પાર પાડે?


મારી કને તો માત્ર આ મારું શરીર છે,
મારા બધાયે શ્વાસ તો જાણે ફકીર છે.

ખાલી આ મારી બહારની હાલતને ના જુઓ,
મારી ભીતરનો આદમી કેવો અમીર છે !

એમાંય પણ દેખાય છે સૃષ્ટિ આખીય તે,
આખું ભલે ન હોય ફળ, એકાદ ચીર છે.

છે કોણ કે બેસી રહ્યું છે રોકી શ્વાસને,
ખળ ખળ નદીનું વ્હેણ જુઓ કેવું સ્થિર છે !

એમાં જુઓ વણતો રહું છું રંગ સૃષ્ટિના,
મારી ગઝલના પોતમાં મારો કબીર છે.

કેવી મઝાથી ઝબકી રહી વીજ આભમાં,
પોતે ખુદાના હાથમાં જાણે લકીર છે !

પણ નથી...ગુંજન ગાંધી

પલળી જવાય એવો વરસાદ પણ નથી,
તું યાદ રાખવાની, એ યાદ પણ નથી.

એ સ્પર્શની મજાની હું વાત નહી કરું,
શબ્દોમાં સાલી એવી મરજાદ પણ નથી.

ઘૂંટણ અહીંયા સૌના ચરણો બની ગયા,
ને ઘાસ જેવો કોઈ અપવાદ પણ નથી.

પરસેવો ટેરવાને એ રંજથી કહે,
એવો નસીબ સાથે સંવાદ પણ નથી.

તારા વગરની એને, સાંજ ના કહું,
ને આમ એ દિવસમાં છે, બાદ પણ નથી.

"સોનલ તુ ઇટ્ટા કીટ્ટા છોડ

"આમ નજર ના ફેરવી લેવાથી પાસેનું હોય એને થોડું પરાયું બનાવી શકાય છે

એવું ખરું કે....

.હું ઘડીક હોવું ને ઘડીક ના પણ હોવું....

પણ ઘડીક માં ચોર પગલે તારી સૈયા માં સળ થઇ ને બેસી પણ જવું..

.હું કોઈ નક્કી નહિ હોવું....

તારા પુસ્તક નું સત્યાવીશમું પાનું હોઈશ...તું ચાલે તે રસ્તો હોઈશ...

તારા ખુલ્લા કેશ માં ફરતી હવા હોઈશ...

તું મને સંભાળે પણ તારી યાદ માં જ ના આવું....

છબી માં હોવું પણ તારી સામે ના જ હસું...

ક્યારેક જૂની પેટી માં છુપાયેલ મારો કોઈ પત્ર બની ને,હું અચાનક જાદુ અને તને રડાવી પણ દવું....

પણ અંતે તોહ સોનલ તું છે કેલીડોસ્કોપે અને હું છું તારું બદલાતું ચિત્ર..

અપને અરસ પારસ છીએ....

તારી હથેળી માં ભાગ્ય ની રેખા હું છું...

તારા અરીસા માં દેખાતું પ્રતિબિંબ હું છું....

તારી સકલ સુંદરતા બની ને તને ભેટી પડ્યો છું....

તારું સકલ સોનલ પણું જ હું છું....

અને તારે એનો ઇનકાર કરવો છે.....કરી તોહ જો...."

લે, તરસને સાચવી

લે, તરસને સાચવી,
કયાં નદીને રાખવી?

બારણા જેવી સરળ,
ભીંત ક્યાંથી લાવવી?

દ્રશ્ય ભીનુ થઈ ગયુ
ક્યાં નજર સંતાડવી?

વાત પૂરી ના થઈ?
તો ક્ષણો લંબાવવી.

પત્ર એનો ના મળે,
તો પ્રતિક્ષા ફાડવી!

શું મળ્યું છે?

દર્દને સંકોરવાથી શું મળ્યું છે?
એકલું રાખી મૂક્યું મન, શું ફળ્યું છે?

આપણા હોવાપણાની શક્યતામાં,
કોણ આવીને અહીં ટોળે વળ્યું છે?

રાત સુંદર, ચંદ્રને credit મળી ગઈ,
તેજ સૂરજનું હકીકતમાં બળ્યું છે!

ભીંત પર જે કંઈ લખ્યું વાંચી ગયા પણ,
ભીંતની અંદર પછી કોઈ ચળ્યું છે?

એક ટીપાને હતું જંગી કુતૂહલ,
જળપણું છોડી, હવા સાથે ભળ્યું છે.

લાગણી હાજર જવાબી નીકળી...

એકદમ ધીમેથી ત્યાંથી નીકળી,
એ દિવો છોડી હવા બી નીકળી.

ભાગ્ય થીજી જાય જો જામે બરફ?
ત્યાં જ સૂરજની સવારી નીકળી.

તું જો હાજર હોય તો રાજી થતી,
લાગણી કેવી નવાબી નીકળી.

વ્યક્ત ના થઈ જાઊં એવી બીકથી,
જિંદગી આખ્ખી, અધૂરી નીકળી

'હા' કે 'ના' એ તો કંઇ બોલ્યા નહીં,
લાગણી હાજર જવાબી નીકળી.

આપે છે...

જવાબમાં સવાલ આપે છે,
મને નવા ખયાલ આપે છે.

હશે કદાચ મારી ભૂલ પણ,
તું રોજ આ બબાલ આપે છે!

છે રસ્તો એનો એ જ રોજ પણ,
નવી નવી જ ચાલ આપે છે

છે ગૂંચ આમ કેટલી તો પણ,
એ તો સરળ વહાલ આપે છે.

તમાચા બસ તમાચા આપશે,
જરા ય ગાલ લાલ આપે છે?

લડાઈ એકલા લડો, કહી,
ને બે ય હાથે ઢાલ આપે છે.

હતું કે છત મળે તો બહુ થયું,
ધરાર એ દિવાલ આપે છે.

અવાજો પણ કદી દેખાય તો....

સ્વપ્ન છે એ રાતથી લંબાય તો,
ધારણાનું આ જગત બદલાય તો?

તું 'સફર', 'રસ્તા' વગર પહોંચી શકે,
આ 'ગતિ' દિશા' નથી સમજાય તો.

સહુ સનાતન સત્યનું આવી બને,
એક દિવાથી સૂરજ ઢંકાય તો?

નામ એનું ગણગણું, ને થાય કે,
આ અવાજો પણ કદી દેખાય તો?

તું સમયસર આવે તો એવું બને?
'રાહ જોવાનો' સમય અકળાય તો?

જળપરીના સમ!

પગરખામાં નડેલી કાકરીના સમ.
નહી તો, નંગ વાળી આંગળીના સમ.

મને 'શું છે હયાતી', એ સમજ આવી,
બધી એના વિશેની ચોપડીના સમ.

ન ચીસો કોઈએ પણ સાંભળી એની,
એ જાજમ પર પડેલી ટાંકણીના સમ.

હશે ટટ્ટાર મન તો ચાલશે એને,
લો ખૂણામાં પડેલી લાકડીના સમ.

તમે પામી ગયા છો ભેદ દરિયાનો?
એ તળિયામાં વસેલી જળપરીના સમ!

વેનિસના દરિયાની ગઝલ...

 

દરિયો દળાય છે,
કોને કળાય છે?

 

તારી જ છે હવા,
એને મળાય છે?

જીવ્યાનો અર્થ શું -
'હોવું ગળાય', છે?

કંઈ પણ બની શકે,
રેતી 'જળાય'છે!

લો આ વિશાળતા,
એને વળાય છે?

કેટલી ઓછી થઈ?

સાંજ થઈ, અખબારજીની દિવસતા, કેટલી ઓછી થઈ?

બંધ આ ઘડિયાળજીની સમયતા, કેટલી ઓછી થઈ?


'યાદ આવ્યું ગામ, ને આંખ ભીની થઈ નહીં' ના કારણે,
એક એ વસનારજીની નગરતા કેટલી ઓછી થઈ?


છાપરું કંઈ બોલશે તો પછી હાલત થશે એ બીકથી,
આજ આ વરસાદજીની હરફતા કેટલી ઓછી થઈ?


કેટલા વર્ષો પછી સામા મળ્યા એક પળ એ, એ પછી,
આપણા મનરાયજીની વગરતા કેટલી ઓછી થઈ?

મેં વિચારોને ફરી ઇસ્ત્રી કરી......

મેં હથેળીને પછી મુઠ્ઠી કરી,
ભાગ્યરેખા એ રીતે લાંબી કરી.

કરચલી તો ચામડીને ચાલશે,
મેં વિચારોને ફરી ઇસ્ત્રી કરી.

પગ ભટકવા એટલા જીદે ચડ્યા,
મેં બધા નકશાની લો હોળી કરી.

આટલું અજવાળુ અમને બસ હતું.
આંખ પાછી કેમ તેં મોટી કરી.

પરસેવો શું હોય, સમજાવો તરત,
પાણી એ નિર્દોષ ઉઘરાણી કરી.

એમાં શું.....

આકાશને છત કહેવાનું, એમાં શું?
બસ, ખુલ્લા મનથી રહેવાનું, એમાં શું?

મારા જ રસ્તે ચલો ને મજા પડશે,
હા, બહુ નથી ત્યાં વહેવાનું, એમાં શું?

છટકી ગયા સ્પર્શ, તમને મળ્યા સ્મરણ,
ને ટેરવાને સહેવાનું, એમાં શું?

પાણી કહે, ચાલ પર્વત ઉપર જઈએ,
ઝરણામાં દાટો વહેવાનું, એમાં શું?

તડકાને રાતે મળો, વેશ બદલીને,
'ચલ ચાંદનીમાં' કહેવાનું, એમાં શું.

નથી નથી.....

કંઈ પણ નવું નથી, જૂનું નથી નથી.
પાસે નથી કશું, અળગું નથી નથી.

જે ડાબા હાથે જીવ્યા'તા સરળ કદી,
એ જમણા હાથે પણ મળતું નથી નથી.

સત્યોનો રંગ કાળો હોઈ ના શકે,
તો શ્વેત છે, એ પણ સાચું, નથી નથી.

હા-ના તો થઈ નથી, કે વાત આંખથી,
ને ખાસ એવું કંઈ બન્યું નથી, નથી?

રાતે અવાજ ધીમો ના કરી શકો?
મનરવ ને એવું કહેવાતું નથી નથી.

મહેકને અડકી ગયા....

'માપ દરિયાનું ગજું' એવું કહી મલકી ગયા,
ફૂટપટ્ટી રેતને ધરતા તમે અટકી ગયા.

આંકડા ઓછા પડે તો આંગળાઓ ચાલશે,
ચાંદ સૂરજને ગણો, તારા ભલે છટકી ગયા.

હાથ જો છોડી શકો ને,તો જ આગળ જઈ શકો,
આ સમયનો સાથ આપી કેટલા ભટકી ગયા.

પાંદડા પર આભ ઉતર્યું ને જમીન કોરી રહી,
ને સરોવર જોઈને આ,શી ખબર છલકી ગયા.

ફૂલની હાલત ઘણી ગંભીર જેવી થઈ જશે,
ભૂલથી કોઈ વાર પણ જો મહેકને અડકી ગયા.

વાત વરસાદે ઉડાવી ……

હાથની આ ઝણઝણાટી,

કોણ જાણે શું થવાની.

  

બંધ બેસે એવા સપના,

રાત ગોતી લાવે ક્યાંથી.

ઈંટતા ઓછી પડેલી,

એટલે ભીંતો ચણાઈ.

ને અમે ભીના થયા'તા,

વાત વરસાદે ઉડાવી.

જીભ ઊપર આવે ના આવે,

જીવ પર એ આવવાની.

ક્યાં સુધી હુ અવતરું?

શ્વાસ ખાલી ખાલી લાગે તે ભરું.

નાની તો નાની, ચલો કેડી કરું.

ધોમધખતા દ્શ્યથી દાઝે નહીં,

આંખમા એવું થઈ પાણી તરું.

લાકડાની નાવ છે,તૂટી શકે,

ભેટ ચાંદીની જ લો તમને ધરું.

બારી ખુલ્લી રાખવાની વાત છે,

આ હવાને કેટલું હું કરગરું?

હાશ રસ્તાને થઇ એ કારણે,

કારની ચાવી મૂકી પાછો ફરું.

આંગળી પોતાનો હિસ્સો માનશે?

નખ થઈને ક્યાં સુધી હુ અવતરું?

તારામાં થોડું ડૂબવા નીકળ્યા....

ઝરણું પાણી લાવ્યું ક્યાંથી શોધવા નીકળ્યા,
છાંયડાથી વૃક્ષનું કદ માપવા નીકળ્યા.

ઘર કરે મારામાં તું એ રીતે, રહેવાય ના,
ને અમે તારામાં થોડું ડૂબવા નીકળ્યા.

ટોચની જોઈ ઉદાસી,આભમાં બેઠા નહીં,
વાદળો પર્વતનો આંટો મારવા નીકળ્યા.

ફૂલને પાંખો વિશે જો કલ્પના આવી,તો -
એ બધા ર્ંગીન સરનામે જવા નીકળ્યા.

ઘાસમા છૂપાયેલી એ સોય પાછી મળી,
જે દિવસ ખોયેલા એને ગોતવા નીકળ્યા.

શક્યતામાં વેગ છે

સાંજથી એ શક્યતામાં વેગ છે. 

સ્વપ્ન પાસે આપનો ઉલ્લેખ છે.

ચાલતા'તા ત્યાં સુધી સારુ હતું,

થાક એ ઊભા રહ્યાની ભેટ છે.

ઝાકળ માટે આંખની આ લાગણી,

એકતરફી કોઈ દસ્તાવેજ છે.

છટકી ગઈ પેલી સુગંધી ક્યાંકથી,

ને હવા મુઠ્ઠીની વચ્ચે કેદ છે.

છેક પહોંચી ગઈ હતી ઘટના અને,

આપણી સમજણ હજી અડધે જ છે.

બાળક ફરી બની જો....

હસતા રહી ખુશીમાં,તું દુઃખને રડી જો
ટાઈમ મશીનમાં જઈ, બાળક ફરી બની જો.

પાંખો ખુલે હવે બસ, એ રાહમાં જગત છે,
તું પીંજરે નથી એ બાબત ખરી કરી જો.

એના એ હાવભાવો, ના હાસ્ય પણ જરાયે,
જોઈ મને ચમક એ આંખોમાં થઈ ખરી જો.

શું ખીણમાં જઈ તું શોધે કશું ફરીને,
મળશે નહીં પતન ત્યાં, નીચે હજી પડી જો.

વરસાદમાં પલળતા જે ડાળખી ના શીખી,
પંખીએ એને પકડી ઉંચી કરી જરી જો.

એક લઘુ કાવ્ય

અનુસરું કે ઓળંગુ,
કે પછી હું જ બની જઉં, 
બસ એ જ વિચારોમાં
હું ઉભો રહી જાઉં છું,
ત્યાં ને ત્યાં,
રસ્તા ઉપર....

વિના ખબરે શાંતિ

જેવી સમાચારોને વાચા મળી
સનસનાટી મચાવી સમજણે

' પી' જવાય અજ્ઞાનતામાં ગુનાખોરી
ટોળામાં પંડિતાઈ ઠેબે ચડે વારે ગડીએ

શ્વાસોને શું ખબર જીવની હાજરી વિષે
અને છતાં ઘેર હાજરી મોતનું કારણ બને

નીરજીવ રાખે કાયમી શાંતિ અનંત બ્રહ્માંડે
આખી દુનિયા હચમચાવે શ્વાસોની સમજણ

===પ્રહેલાદભાઈ પ્રજાપતિ

હું ગુજરી ગયો છું.

 

મને કરજો યાદ કે હું ગુજરી ગયો છું,
ને વ્હેંચજો પ્રસાદ કે હું ગુજરી ગયો છું.

ગુરૂ, ભગત, મહંત સઘળાં ગયા જ ને,
શા કામનો વિષાદ કે હું ગુજરી ગયો છું.

કોની આંખમાં, કોની નજરમાં, કોના દિલમાં હતો,
મુકી જ દો વિવાદ કે હું ગુજરી ગયો છું.

પૃથ્વી પરનો થોડો બોજ ઓછો થયો દોસ્ત,
સરવાળે થયો બાદ કે હું ગુજરી ગયો છું.

સ્તબ્ધ મહેફીલ તખલીય તખલીયા મૌન,
કોણ આપશે દાદ કે હું ગુજરી ગયો છું.

શરીસની જાળમાં ફસાયો હતો આત્મા,
થઈ ગયો આઝાદ કે હું ગુજરી ગયો છું.

“ફકત” ચાલો ઉઠાવો જનાજો, આપો કાંધ,
ઇરસાદ ઇરસાદ કે હું ગુજરી ગયો છું.

કવિઃ તરુણ ઢોલીયા (ફકત તરુણ)
કાવ્ય સંગ્રહઃ એક હતો હું (ફકત તરુણ)

નિષ્ફળતાનો કારમો આ ભાર વેઠાંતો નથી

નિષ્ફળતાનો કારમો આ ભાર વેઠાંતો નથી,
ને સફળતાનો કોઇ અમને, માર્ગ દેખાતો નથી.

શમણાં બધા સુખો તણાં, આવ્યા અને ચાલ્યા ગયા,
આંખો તણી આ પ્યાસનો, પ્રવાસ રોકાતો નથી.

કુંપળ ઉગે છે એક જ્યાં, સુકા પત્તા તુટી પડે,
જીવન અને મૃત્યુ તણો, આ મર્મ સમજાતો નથી

બેબશ પ્રભુ, અમને બધાને કેમ રે છોડી દીધા,
જાણે અમારી સાથ તારો, કોઈ પણ નાતો નથી.

જીવન તણાં આ ભારને માથે મુકી ભમતો રહ્યો,
ને આજે મારા શ્વાસનો, આ ભાર ઉચકાતો નથી.

મીઠી તમારી વાતમાં ‘રાજીવ’ ખોવાયો હતો,
જુઓ હવે તે કોઈની વાતોથી ભરમાતો નથી.

છંદવિધાનઃ ગાગાલગા ગાગાલગા ગાગાલગા ગાગાલગા

રચનાઃ રાજીવ ગોહેલ

વિરહ

લાગણી ઢોળાય કાગળે
પ્રેમ પિપાસા પીએ અશ્રુ

ન ,મળ્યાના અણસાર ટહુકે
ભીતર બોલે વેણ અબોલું

જતન ઝ્વ્વાળા મુખીનું
દળે બે દિલોનું બાકોરું

ભીતર ઘુટે પ્રેમના પારખુ
જન્મ્યું આબોલા ઓગણે જ્ન્મારું

આગણું થયું હાકે ડાકે બે બાકળુ બિચારું
આવશે ના અણસારે મીટે મંડાયું ગલીયારું
===પ્રહેલાદભાઈ પ્રજાપતિ

આજકાલ

આયનો બીંબને કેવો પકડે છે ?

હોય છે પ્રતિબિંબ જેવા ચહેરા ?
આયના નેય છેતરે છે ચહેરા

મૂલ્યોનું ખુલ્લે આમ કતલ
વૃત્તિઓ કેવી ધારદાર હોય છે ?

બારણાંને ખૂલાવાની આઝાદી
કબરને સજા પડ્યા રહેવાની

વૃત્તિઓને ખુલ્લો મેદાન કેમ ?
ઈરાદા માપવાનાં એધાણ એમ

અનંતનો અંત શોધવા બ્રહ્માંડ ?
સળવાળે મનના ખુલ્લા મેદાન

બીમ્બના હોવા પણાનાં પૂરાવા ક્યા ?
દેખાવને આયનો કેવો સંગ્રહી રાખે છે ?

ખળ ખળતી વૃતિઓની નદી સૂકાતી નથી
કાયમી સાચા પ્રેમની નદીઓમાં પૂર હોય છે ?
===પ્રહેલાદભાઈ પ્રજાપતિ

Grow Tree

 

 

 

 

 

 વાદળની આંગળીને પકડીને આજ ફરી વરસાદને પાછો લૈ આવીએ
ચાલો આંગણામાં ઝાડ કોઇ વાવીએ

આંગણામાં ઝાડ એક વાવશું તો રોજ રોજ ટહુકાઓ કેટલાયે આવશે
કો’ક કૂહુક કૂહુક કો’ક ચીં ચીં ચીં બોલીને આંગણાને કલરવતું રાખશે

ફૂલોથી રોજ બધા આંગણું મહેકાવતા, અમે પંખીથી આંગણું મહેકાવીએ
ચાલો આંગણામાં ઝાડ કોઇ વાવીએ

સાંભળ્યું છે હમણા તો વરસાદ ગયો છે ક્યાંક દૂર દૂર પરિઓના દેશમાં
એની સાથે જ પેલું મેઘધનુષ ગાયબ છે સાત સાત રંગોના ડ્રેસમાં
શું કામે ભાઇ હવે મોડુ કરવું હેં ? ચાલો બેઉને જલદી લૈ આવીએ
ચાલો આંગણામાં ઝાડ કોઇ વાવીએ

- જિગર જોષી ‘પ્રેમ’

Teacher

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 આપણામાં રહેલો શિક્ષક ક્યારેય પણ મરતો નથી,
આપણે બાળકોમાં કેળવેલ સંસ્કારોમાં ડોકાતો રહે છે..

-અશોક વાવડીયા,《રોચક》♥

Trust

Life

 

 

 

 

 

 

 

 

જીવનમાં ઘણી બધી ભૂલો કરી હતી
પરંતુ ઈશ્વરની કૃપાદ્રષ્ટિ સાથે હતી ...
અને એટલે ભૂલોમાંથી શીખતા ગયા અને ધીરે ધીરે બીજમાંથી વટ-વૃક્ષ બનતા ગયા.

કશું નવીન કર્યું નથી

જયારે જેવું લાગ્યું તેવું કરતા ગયા
અને ધીરે ધીરે એક મોટો કારવા થતો ગયો !!

આવું જાહેરમાં બોલવાની હિમત એક જ્ઞાની જ કરી શકે.
ગઈ કાલે વરાછા બેંકની ATM કાર્ડ ની સુવિધાના લોકાર્પણના સમારોહમાં
પદ્મ ભૂષણ અને પદ્મ વિભૂષણ શ્રી ઇલાબેન ભટ્ટને સાંભળ્યા અને બે-ચાર વાતો ઉગી

ભૂલને સ્વીકારે... અને ભૂલમાંથી શીખે તે જ્ઞાની
જેની કદી ભૂલ થતી જ નથી તે અજ્ઞાની !!

અજ્ઞાનને સ્વીકારે અને શીખવા માંડે તે જ્ઞાની
હું જ્ઞાની જ છું ... મારે કશું શીખવાની જરૂર નથી તે જ અજ્ઞાની

શિષ્ય છે તો ગુરુ કીમતી છે.
પ્રશ્ન છે તો જ જવાબ કીમતી છે.

શીખવાની વૃતિ એ process છે.... અને તેને અંતે મળતું ફળ એ જ્ઞાન છે.
કાબેલિયત process છે... અને તેને અંતે મળતું ફળ એ કામયાબી છે.
માતૃત્વ એ process છે... અને તેને અંતે મળતું ફળ એ બાળક છે.
સમજણ એ process છે... અને તેને અંતે મળતું ફળ એ સફળ જીવન છે.

જીવંત સમજણ...
જીવાતી સમજણ ...
અમલમાં મુકાયેલ સમજણ જ કીમતી છે... અને તે જ સફળ જીવન પેદા કરી શકે

જીવન જુવો અને ... જીવંત સમજણ ખબર પડી જાય
બાળક જુવો અને..... જીવંત માતૃત્વ / પિતૃત્વ ખબર પડી જાય
કામયાબી જુવો અને જીવંત / જીવતી કાબેલિયત ખબર પડી જાય !!

છગન-મગન

 

 

 

 

 

 

એક જગ્યાએ કાર ની હરરાજી ચાલી રહી હતી

૧૦ લાખ

૧૫ લાખ

૨૦ લાખ

૨૫ લાખ

છગન ત્યાં ઉભો ઉભો બધું જોઈ રહ્યો હતો

બાજુ માં ધમભાઈ ઉભા હતા.

છગન: અરે ધમભા, આ કાર ને જોઈ ને તો ખટારા જેવી લાગે છે, આ બધાય આટલી ઉંચી બોલી કેમ લગાવે છે ? એવી તો શું ખૂબી છે આ કાર માં ?

ધમભા: અરે છગન, સાંભળ્યું છે કે આ કાર જે ખરીદે છે એનું એકસીડન્ટ થાય છે અને એની પત્ની નું મૌત થાય છે.... સમજ્યો કંઈ??

છગન: ૩૫ લાખ

સટાક્કક્ક્ક !!!!!!!!

Jokes

 

કોર્ટમાં છૂટાછેડા માટે ચાલી રહેલ કેસ દરમિયાન જજે રમીલાને પૂછ્યુ, - બહેન તમે તમારા પતિથી છુટાછેડા કેમ લઈ રહ્યા છો ?
રમીલા બોલી, ‘‘સર, મારા પતિ ગઈકાલે રાત્રે મોડા દારૂ પી ને આવ્યા હતા. તે આવે પછી હું તેમના બૂટ ઉતારીને, કપડાં બદલાવીને પ્રેમથી જમાડ્યા તેમને જ્યારે સૂવડાવવા લઈ ગઈ તો મને કહે છે કે - લીલી તુ મને કેટલો બધો પ્રેમ કરે છે.'
જજ બોલ્યા. - બસ આટલી વાત માટે તમારે છુટાછેડા જોઈએ છે ?
રમીલા બોલી - નહી સાહેબ, તકલીફ તો એ છે કે મારું નામ લીલી નથી, રમીલા

॥ મેંદી રંગ લાગ્યો ॥

 

 

 

 

 

મેંદી તે વાવી માળવે ને, એનો રંગ ગયો ગુજરાત રે
મેંદી રંગ લાગ્યો

નાનો દિયરડો લાડકો જે, કંઇ લાવ્યો મેંદીનો છોડ રે
મેંદી રંગ લાગ્યો

વાટી ઘૂંટીને ભર્યો વાટકો ને, ભાભી રંગો તમારા હાથ રે
મેંદી રંગ લાગ્યો

હાથ રંગીને વીરા શું રે કરું? એનો જોનારો પરદેશ રે
મેંદી રંગ લાગ્યો

લાખ ટકા આલું રોકડા, કોઈ જાવ જો દરિયા પાર રે
મેંદી રંગ લાગ્યો

શોક્યના સાહ્યબાને જઈ એટલું કેજો તારી બેની પરણે ઘરે આવ્ય રે
મેંદી રંગ લાગ્યો

બેની પરણે તો ભલે પરણે એની ઝાઝા દી રોકજો જાન રે
મેંદી રંગ લાગ્યો

શોક્યના સાહ્યબાને જઈ એટલું કેજો તારો વીરો પરણે ઘરે આવ્ય રે
મેંદી રંગ લાગ્યો

વીરો પરણે તો ભલે પરણે એની જાડેરી જોડજો જાન રે
મેંદી રંગ લાગ્યો

શોક્યના સાહ્યબાને જઈ એટલું કેજો તારી માડી મરે ઘરે આવ્ય રે
મેંદી રંગ લાગ્યો

માડી મરે તો ભલે મરે એને બાળજો બોરડી હેઠ રે
મેંદી રંગ લાગ્યો

શોક્યના સાહ્યબાને જઈ એટલું કેજો કે તારી માનેતીની ઊઠી આંખ રે
મેંદી રંગ લાગ્યો

હાલો સિપાઈઓ, હાલો બંધુડા, હવે હલકે બાંધો હથિયાર રે
મેંદી રંગ લાગ્યો

મેંદી તે વાવી માળવે ને, એનો રંગ ગયો ગુજરાત રે
મેંદી રંગ લાગ્યો રે

ગીતઃ ઈન્દુલાલ ગાંધી